JUIGCHEN IN DEN ADEL DER MENSCHLIJKE NATUUR

34 HOOFDSTUK 1
eerste edities 101 , en die elk een titel gekregen hebben. Le Clercq volgt daarbij Boileau
op de voet. 102
Hij neemt echter Boileaus belangrijke “Préface” niet over. Daarmee heeft hij een
belangrijk aspect van de receptie van Boileaus Traité du sublime veronachtzaamd.
Boileau (1966:338) stelt immers expliciet dat Longinus’ verhevene niet de verheven
stijl is. Hoewel Le Clercq benadrukt “dat ‘er een groot verschil is tusschen de Hoogdraventheit
en de Verheventheit” (Le Clercq 1719:ongenummerde bladzijden),
blijkt uit zijn titel – Verhandeling over de verheventheit en deftigheit des styls – dat hij
minder strikt vasthoudt aan de klemtoon op eenvoud die Boileau vooropstelde.
Beide Nederlandse vertalingen leggen de nadruk op het retorische aspect van het verhevene.
Zij lijken daarmee voorbij te gaan aan Boileaus uitdrukkelijke stelling dat het
verhevene niet gelijk is aan de verheven stijl. Het feit dat zijn “Préface” niet in het
Nederlands vertaald werd, betekent echter niet dat Nederland er niet mee vertrouwd
was: het Frans was de cultuurtaal van de lange achttiende eeuw, ook voor de Nederlandse
intellectuele elite. Het belang van fiat lux weerklonk ook in het Nederlands,
zo zal blijken uit de eerstvolgende Nederlandse bijdrage aan het debat. Die kwam er
echter pas een halve eeuw later. In die halve eeuw evolueerde het denken over het verhevene
verder, en die evolutie klinkt ook mee in die Nederlandse tekst. Daarom staat
de verschuiving die toen plaatsgreep centraal in het volgende hoofdstuk.