geschiedenis

der Syflematifche Godgeleerdheid. 405Trof men iemand aan, die zwaarmoedig XVILterneder zat, en door allerlei angstval- ÏEUW.ligheden ontrust werd, het oordeel overde bron van zodaanig een lijden was gereed.Zulk een mensch werd geplaagddoor den Duivel. De zwaarmoedigezelf twijfelde er niet aan , of het wasde Duivel, die op hem werkte. En ondertusfchenwas niet zelden alles een gevolgvan lïgchaamsöngedeldheid of vandiep ingewortelde donkere Godsdienstbegrippen.Viel hier of daar iemand ineene groote zonde, die gerucht verwekte,hoe algemeen hoorde men niet vanieders tong de fchuld daar van op denDuivel werpen ! wat heefc de Duiveltoch niet eene magt op den mensch!was de klaagtoon, die men ter heimlijkevcrfchooning der menschlijke boosheidéénftemrr.ig aanhief. Ook zelf de vriendder zonde had terdónd in den mond, deDuivel heeft mij verleid! trachtende evendaar door zijne vergrijpingen niet weinigte vergoelijken en te verkleinen. Opdeeze wijze werden alle in 't oogloopendezonden, zonder eenige bedenking,op rekening van den Duivel gezet ; enmen gaf geene behoorlijke acht op deinwendige beweegingen van het bedorvenhart, 't welk meenigmaalen meer de waareoorzaak van deeze en gene euveldaadenwas, dan wel de Duivel, of ten mindenal zo veel daar van de oorzaak was, aisdeeze En het ergde nog van allen was,dat men zich de magt van den DuivelE b 3veel