februari 2013 nummer 1

potgrond op vier of vijf delen leem het
substraat ook ‘zacht’ houden wanneer
het is opgedroogd.
2 - Leem is boterzacht als het vochtig is
Als je veel zaait en veel plantjes in een
potje hebt zitten, is het bij sommige substraten
wat lastig om individuele planten
uit het potje te halen terwijl je de rest
rustig laat zitten. Zeker als de wortels al
diep in het potje zijn doorgedrongn. Wil
je een enkel plantje uit een potje halen
om aan iemand mee te geven, dan
kan ik adviseren het leem vochtig te maken.
Nu het leem door het vocht boterzacht
is geworden, kan een plantje makkelijk
en zonder beschadiging uit het
potje getrokken worden. De wortels van
het plantje zullen het plantje volgen en
gemakkelijk uit de pot meekomen, terwijl
de overige planten ongemoeid zullen
blijven.
Dit principe geldt natuurlijk ook voor
onkruid. Helaas groeit Oxalis, springklaver,
geregeld in mijn kas. Het nadeel van
springklaver is dat als je het uit een pot
probeert te trekken, het de neiging heeft
om net boven het grondniveau af te breken.
Het wortelstelsel blijft dan achter in
de grond om (vermoedelijk) later weer
op te komen. Zeker in potten met planten
met veel en scherpe doorns kost het
je wel wat pijn en moeite ook de wortels
van de oxalis uit de grond te trekken.
Helaas weet het springklaver juist op de
meest ongunstige plek tussen de doorns
aan de voet van een plant een schuilplaats
te vinden. Doordat vochtig leem
zacht is, is het weghalen van het springklaver
inclusief het wortelstelsel gelukkig
een stukje makkelijker. Ook de wortels
komen bij het uittrekken gelukkig vaak
mee.
Ook is bij vochtig leem het gemakkelijk
om bij het zaaien van grote zaden
(bijvoorbeeld die van Pachypodium,
Pseudolithos of Ceiba) deze wat dieper
in de leem te duwen zodat een groter
geheel van het zaad in aanraking komt
met het vocht en zo beter zou kunnen
90
ontkiemen. Doordat vochtig leem een
plakkende eigenschap heeft, zal over
het algemeen een zaadje in de leem blijven
plakken en minder geneigd zijn aan
je vinger te blijven hangen.
3 - Vocht verspreidt zich in leem snel en
gelijkmatig
Als je een plant in een substraat van
leem water geeft, zul je merken dat het
water makkelijk wordt opgenomen en
ook de onderste helft van het substraat
vrijwel meteen vochtig wordt. Overal in
de pot komt het water, hoewel ik wel
moet zeggen dat het water iets sneller
verspreid wordt als het leem gemengd is
met grit of kiezels.
Hierdoor komt elke wortel van een
plant in principe in aanraking met vocht.
Dus niet alleen de bovenste en buitenste
lagen van het substraat worden vochtig,
zoals met (sterk) uitgedroogde potgrond
wel eens wil gebeuren. Het vocht
wordt goed verdeeld en kan een pot
op z’n beurt ook weer sneller uitdrogen.
Want ondanks dat de bovenste helft
van het leem redelijk is opgedroogd, zal
het altijd een beetje extra vocht van de
onderste helft opslurpen en altijd wat
vocht aan de drogende lucht of zonlicht
blootstellen.
Van deze eigenschap profiteert mijn
Pachypodium brevicaule. Deze plant is
vochtgevoelig, maar wenst tevens geregeld
water. Ook in de winter. Geef je teveel
water, dan rot de plant weg. Geef je
te weinig en bereikt het vocht de wortels
niet goed, dan droogt de plant uit. Het
is dus zaak hier een goede balans in te
vinden. Hier helpt de eigenschap van
leem bij, door het water makkelijk op te
nemen en gelijkmatig te verspreiden in
de pot. Zo kan een plant zelfs van een
kleine hoeveelheid water goed profiteren,
maar droogt het weinige water dat
je hiervoor nodig hebt gelukkig ook
snel weer op.
4 - Leem suspendeert makkelijk in water
Met name vanwege de derde
©Succulenta jaargang 92 (2) 2013