februari 2013 nummer 1

EUPHORBIA OBESA:
DE DIKKE WOLFSMELK
Theo Heijnsdijk
Als een kostbare zeldzaamheid geldt met alle recht de Dikke-
Wolfsmelk, E. obesa, welke een voorzichtige verzorging eischt.
Stel u voor een min of meer omgekeerd-eivormigen kogel van
bleekgroene kleur, die in de cultuur ongeveer 4 tot 8 cm hoog
wordt en ietwat smaller. Volkomen volwassen exemplaren kunnen
tot 12 cm hoog en 8 cm dik worden; jonge exemplaren zijn
echter bijkans kogelrond tot platrond en hebben naar den vorm
dan wel iets weg van een zeeappel. Deze plant is inderdaad
van een vreemde verschijning, wier gladde rondheid slechts gebroken
wordt door 8 breede, lage ribben, die alleen op den rug
met talrijke, zeer dicht bijeenstaande, bruine stippen is bezet. De
groenachtige bloeiwijzen worden nabij het centrum op de kruin ontwikkeld op korte
of langere, met schutblaadjes bezette steeltjes die na den bloei spoedig afvallen.
Men moet deze soort des winters goed in het licht zetten en bij vorstig weder beschermen
tegen de neer-vallende koude der glasruiten. In den zomer kan men den
groei duidelijk volgen aan de frischgroene, puntig toelopende banen over de zwellende
kruin der plant. Deze soort stoelt niet uit noch vertakt ze zich. Ze behoort tot
de tweehuizige soorten.
Tot zover de tekst van A.J. van Laren in het Verkade album “Vetplanten” uit 1932.
Zie de afbeelding.
In 1897 zond professor Peter Mac
Owan, een in Zuid-Afrika werkzame
Britse botanicus, een exemplaar van de
al sinds 1774 bekende Euphorbia meloformis
naar de Royal Gardens in Kew bij
Londen. Dat dacht hij tenminste. Toen
de plant in 1899 in de succulentenkas
in bloei kwam bleek het toch duidelijk
een andere soort te zijn. Volgens de geschiedschrijving
verdween deze unieke
plant daarna uit de Kew-collectie (waarschijnlijk
een verhullende manier om te
zeggen dat de plant dood ging). Gelukkig
hadden ze tekeningen in kleur gemaakt
van de bloeiende plant (afb.1).
Dat gaf genoeg houvast aan Sir Joseph
Dalton Hooker, de huisbotanicus
van Kew, die in deze rubriek al meerdere
malen genoemd is, om in 1903
tot een beschrijving over te gaan. E.
obesa is een tweehuizige soort, waarbij
een plant alleen vrouwelijke óf alleen
mannelijke bloeiwijzen ontwikkelt. De
tekening toont duidelijk een vrouwelijke
plant, maar in een detailtekening worden
‘meeldraden’ getoond (nr. 4 op de plaat)
en in de beschrijving staat: “Filaments
anantherous, hirsute” en dat betekent
dat de meeldraden borstelig behaard zijn
(hirsute) en geen helmknoppen dragen
(anantherous). Het betreft vast meeldraden
in aanleg die zich niet ontwikkelen
in een vrouwelijk cyathium. Of zou Hooker
de ingesneden slippen van het bekervormig
omhulsel (involucrum) voor
meeldraden aangezien hebben?
E. obesa bleef enige tijd zeer zeldzaam.
In 1907 meldt Alwin Berger in
zijn ‘Sukkulente Euphorbien’ dat de
plant uit Kew tot dusver het enige bekende
exemplaar is. En in het deel over
de Euphorbiaceae in de ‘Flora Capensis’
meldt N.E. Brown in 1915 nog dat er alleen
vrouwelijke planten bekend zijn. In
©Succulenta jaargang 92 (6) 2013 251