februari 2013 nummer 1

Afb.2: Volgens Hooker in Curtis’s Botanical Magazine wekken
de elkaar kruisende groepjes stervormig geplaatste, zilver
witte doorns de indruk dat je door vitrage naar het gedeeltelijk
aan het zicht onttrokken bleekgroene, met
witte areolen bezaaide plantenlichaam kijkt
“F. Haage ex Rümpler” achter iedere
naamsaanduiding van deze plant vinden.
De plant bleef de eerste paar jaar
uiterst zeldzaam. Pas toen Ferdinand
Haage de plant in 1896 opnieuw invoerde,
raakte hij op grotere schaal in
de collecties verspreid. Rümpler had in
1886 de plant nog niet in bloei gezien
en hij geeft dus geen beschrijving van
bloem, vrucht en zaad. Zonder kennis
van deze voor een plant kenmerkende
eigenschappen is het te begrijpen dat
hij de plant beschrijft als behorende tot
Echinocactus scopa. Dat doet je wel afvragen
wanneer een beschrijving het
predicaat ‘geldig’ mag hebben.
In augustus 1888 verscheen van de
hand van Sir Joseph Dalton Hooker een
artikel met kleurenafbeelding in Curtis’s
Botanical Magazine. Hij schrijft lyrisch
over de elkaar kruisende groepjes stervormig
geplaatste, zilverwitte doorns die
de indruk wekken dat je door vitrage
naar het gedeeltelijk aan het zicht onttrokken
bleekgroene, met witte areolen
bezaaide plantenlichaam kijkt (afb. 2).
De beschrijving van plant mét bloem is
aan de hand van een exemplaar
dat in april van hetzelfde
jaar 1888 bloeide.
Vrucht en zaad waren nog
steeds onbekend. Dat is
ook logisch, want het kan
wel een jaar duren voor
de vruchten rijp zijn. Voor
een beschrijving van de
vrucht moeten we wachten
tot Schumann in 1899 met
zijn ‘Gesamtbeschreibung
der Kakteen’ komt. Een
fraaie afbeelding vinden
we in 1910 in deel 2 van
‘Blühende Kakteen’ ook
van Schumann (afb. 3). Het
aantal bloemblaadjes is
naar mijn idee wel overdreven
groot.
Over de soortnaam is in
de loop der jaren geen discussie
geweest. Dat kan
niet gezegd worden over de geslachtsnaam.
Zoals hierboven al vermeld,
was het eerst gewoon Echinocactus.
Schumann hield het in 1899 daar ook
op, maar hij creëerde wel een ondergeslacht
Notocactus waartoe haselbergii
ook behoorde. In 1922 plaatsten Britton
& Rose alle notocactussen in het geslacht
Malacocarpus. Frič was de eerste
die in zijn prijslijsten vanaf 1928 de
naam Notocactus als geslachtsnaam gebruikte.
Berger in 1929 hield het weer
op een ondergeslacht van Echinocactus.
In 1934 voerde Backeberg in zijn losbladig
werk ‘Blätter für Kakteenforschung’
dat in de vier talen Duits, Engels, Frans
en Nederlands (“Publicaties voor cactusstudie”)
verscheen, Notocactus als
zelfstandig geslacht op. Hij beschreef
daarbij als typesoort de aan N. haselbergii
zeer nauw verwante N. graessneri.
In totaal kwam hij op dat moment
Afb.3: De tekening in deel 2 van ‘Blühende
Kakteen’ van Schumann (uit 1910)
52
©Succulenta jaargang 92 (2) 2013