februari 2013 nummer 1

eigenschap (“Vocht verspreidt zich in
leem snel en gelijkmatig”) vind ik leem
een prima substraat voor het zaaien.
Mijn zaailingen heb ik in kleine potjes
en die staan allemaal weer in een lage
krat. Als ik de zaailingen water geef, zet
ik zo’n krat in een grote bak met water
en laat de potjes zich in een korte periode
helemaal volzuigen met water. Een
efficiënte manier van watergeven met
weinig risico voor het omver vallen van
zaailingen, wat zou kunnen gebeuren
als je de potjes van bovenaf bewatert.
Wel ligt er hier een ander groot gevaar
op de loer. Leem in potjes heeft de
neiging om makkelijk met het water te
mengen en eenmaal in water gesuspendeerd
met wegvloeiend water mee te
spoelen. Dit zou tot gevolg kunnen hebben
dat zodra je de krat met de zaailingen
weer uit de bak met water optilt, en
het overtollige water uit de potjes loopt,
er ook leem mee zal spoelen. Meestal
vanuit de onderste lagen. Hierdoor kunnen
er holle ruimtes onderin de potjes
ontstaan. In eerste instantie is dat visueel
aan de potjes zelf niet te merken. Je
merkt het pas als de holle ruimtes dusdanig
groot worden dat de omliggende
leem door vocht zacht wordt en het begeeft.
Zaailingen zakken dan ineens in
de holle ruimte en raken bedolven door
het leem rondom de holle ruimte. Of erger;
ze worden massaal weggespoeld en
moet je de ronddrijvende zaailingen in
de bak water maar weer bij het juiste etiket
zien te puzzelen. Een oplossing voor
dit probleem is om een laagje fijn grit of
kiezels onderin de pot te leggen om de
gaten van de pot enigszins af te dekken.
Zo vormt het grit of de kiezels een buffer
en is er geen directe open verbinding
tussen het water en het leem.
Leem en langdurige vochtigheid
Bij het zaaien houd ik de potjes altijd
een tijdje in een afgesloten plastic zakje.
Hierdoor blijft het substraat langer vochtig
en behoudt het dezelfde vochtigheid,
zonder kans om uit te drogen. Door de
aanhoudende vochtigheid kan er op
een gegeven moment wel algvorming
ontstaan. Eventueel ook als het substraat
gepasteuriseerd of gesteriliseerd
is en er besmetting ontstaan is. Ook bij
het gebruik van leem als substraat kan
er algvorming ontstaan. Wel heb ik een
verschil opgemerkt tussen leem en potgrond
als substraat, waarbij de algvorming
bij leem duidelijk minder snel aanvangt.
Tevens heb ik gemerkt dat de
aantasting door alg ook minder intens
lijkt te zijn.
Substraat met leem lijkt bij het steriliseren
of pasteuriseren ook iets minder
sterk te ruiken dan een substraat met
potgrond. Gezien de vaak wat nare geur
die hierbij vrijkomt, is dit wel prettig.
Hoewel het verschil weliswaar niet groot
te noemen is.
Leem op de langere termijn
Bij het zaaien van succulentenzaden
in een substraat dat bestaat uit (gezeefde)
potgrond, heb ik vaak gemerkt dat
de toplaag na verloop van tijd korsterig
wordt. Er vormt zich een losliggende
laag verharde grond die als een losse
korst boven op de rest van de grond ligt,
met opkrullende randen. Vaak wordt het
nog slechts door de wortels van de zaailingen
bij de rest van de grond gehouden.
Heb nooit het idee gehad dat dat
kwalijke gevolgen zou kunnen hebben
voor de zaailingen, maar erg mooi oogt
het in ieder geval niet. Mede dankzij de
hierboven beschreven eigenschappen
blijft leem in een potje ook op de lange
termijn compact, en blijft ook de bovenste
laag altijd netjes ogen.
Leem en ongedierte
Een mineraal substraat (wat leem in
z’n pure vorm is) heeft volgens zeggen
een remmende invloed wat betreft
ongedierte dat zich richten op ondergrondse
plantendelen, of zich vestigt in
het substraat om later de bovengrondse
plantendelen aan te vallen. Sciaravliegen
worden naar het schijnt vooral
©Succulenta jaargang 92 (2) 2013 91