12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - ‹leri Kurs<br />
proflaktik yaklafl›m›n önemini artt›rmaktad›r. Günümüzde kan bileflenleri içindeki lenfositlerin üremesine engel olabi-<br />
lecek en etkili yol γ-›fl›nlama yap›larak sa¤lanmaktad›r. Torbalar›n her yerine en az 25 Gy olacak flekilde doz <strong>ve</strong>ril-<br />
mesi genellikle yeterli olmaktad›r. Uygulanan bu doz ile lenfositlerde DNA hasar› oluflmakta <strong>ve</strong> üreme yetenekleri kay-<br />
bolmaktad›r. 50 Gy üzerindeki dozlar hücre hasar›na yol açabilece¤i için bu s›n›r›n afl›lmamas›na özen gösterilmelidir.<br />
<strong>Kan</strong> bileflenlerinin ›fl›nlanmas› için gelifltirilmifl özel cihazlar›n kullan›lmas› önerilmektedir. Kalite kontrolünün sa¤lanmas›<br />
için belli aralarla dozimetre çal›flmalar› yap›lmal›d›r.<br />
Lökosit filtresi kullanarak TA-GVHD gelifliminin önlenmesi rutinde kullan›lan 3 <strong>ve</strong> 4 log yeni jenerasyon filtrelerle<br />
de tam olarak sa¤lanamamaktad›r. Bu nedenle riskli durumlarda ›fl›nlama yap›lmas› kaç›n›lmaz olmaktad›r. Benzer flekilde<br />
›fl›nlama ile bileflen içindeki lökositler yok edilmedi¤inden lökositlere ba¤l› geliflen transfüzyon reaksiyonlar›ndan<br />
korunmak amac›yla ›fl›nlanm›fl bileflenlerde de lökosit filtrelerinin kullan›lmas› gerekmektedir. Ultraviole B ›fl›nlamas›<br />
antijen sunan hücrelerin inaktivasyonuna yol açarak HLA alloimmünizasyonunu azaltt›¤› <strong>ve</strong> T-hücre yan›tlar›n› bask›lad›¤›<br />
için TA-GVHD proflaksisinde kullan›labilmektedir.<br />
<strong>Kan</strong> bileflenleri ›fl›nlama gereksinimlerine göre 3 gruba ayr›lmaktad›r:<br />
1- Tafl›d›klar› yüksek risk nedeni ile her al›c› için ›fl›nlanmas› gerekenler:<br />
Bu gruba giren bileflenlerin bafl›nda aferez yada buffy-coat ile haz›rlanm›fl granülosit süspansiyonlar› yer almaktad›r.<br />
Yüksek oranda lenfosit içerdikleri, hemen kullan›ld›klar› <strong>ve</strong> genellikle immün sistemi bask›lanm›fl kiflilere<br />
<strong>ve</strong>rildikleri için bu bileflenlerin mutlaka her al›c›da ›fl›nlanmalar› gerekmektedir. Ayr›ca al›c› ile <strong>ve</strong>rici aras›ndaki<br />
HLA benzerli¤inin TA-GVHD gelifliminde çok önemli rolü oldu¤u bilindi¤inden tüm akraba <strong>ve</strong>ricilerden haz›rlanan<br />
hücresel bileflenler <strong>ve</strong> trombosit refrakterli¤inde HLA uyumlu kiflilerden haz›rlanan trombosit süspansiyonlar›<br />
her al›c›da ›fl›nlanmal›d›r.<br />
2- Tafl›d›klar› düflük risk nedeni ile ›fl›nlanmas› önerilmeyen kan bileflenleri:<br />
Taze donmufl plazma, kriyopresipitat <strong>ve</strong> plazmadan fraksinasyonla elde edilen ürünler bu gruba girmektedir.<br />
3- Baz› hastalar için ›fl›nlaman›n yararl› olaca¤› bileflenler:<br />
Bu grupta ›fl›nlaman›n genellikle önerildi¤i hastalar içinde özellikle T hücrelerini ilgilendiren immün yetmezli¤i<br />
olanlar, intrauterin <strong>ve</strong> exchange transfüzyon yap›lanlar, allojenik <strong>ve</strong> otolog kök hücre nakli yap›lanlar <strong>ve</strong><br />
Hodgkin Hastal›¤› olanlar yer almaktad›r. Standart olarak kabul edilmemekle birlikte ›fl›nlaman›n yararl› olabilece¤i<br />
düflünülen hastalar aras›nda ise HIV pozitifli¤i <strong>ve</strong> AIDS olgular›, aplastik anemili, akut <strong>ve</strong> kronik lösemili,<br />
non-Hodgkin lenfomal› hastalar, neonatal dönemde yap›lan transfüzyonlar <strong>ve</strong> son zamanlarda h›zla<br />
kullan›m› artan <strong>ve</strong> immünsüpressif etk<strong>ileri</strong> belirgin olan fludarabine vb. pürin analoglar›n› kullanan hastalar<br />
bulunmaktad›r.<br />
Her ülkenin kendi özel koflular›na göre kan bileflenlerinin ›fl›nlanmas› konusunda rehberler haz›rlamas› önerilmektedir.<br />
Ülkemizde henüz böyle bir haz›rl›k bulunmamakla birlikte daha önce de de¤inildi¤i gibi akraba <strong>ve</strong>ric<strong>ileri</strong>n çoklu¤u<br />
<strong>ve</strong> “taze” kan kullanma yönündeki e¤ilimin fazlal›¤› nedeni ile yukar›da ad› geçen hasta gruplar›nda kan bileflenlerinin<br />
rutin olarak ›fl›nlanmas› yararl› olabilir.<br />
<strong>Kan</strong> bileflenlerini ›fl›nlaman›n bileflenin içeri¤i üzerine baz› olumsuz etk<strong>ileri</strong>nin oldu¤u yap›lan çal›flmalarda gösterilmifltir.<br />
Gamma-›fl›nlama ile eritrositlerden hücre içi potasyumun kayb› en az iki kat artmaktad›r. Bu nedenle ›fl›nlanm›fl<br />
bileflenlerin potasyum içeri¤i beklenenden iki kat daha fazla olmaktad›r. Santral kateter arac›l›¤› ile h›zl› transfüzyon<br />
yap›lacak olan hastalarda, böbrek fonksiyonlar› bozuk olanlarda <strong>ve</strong> intrauterin <strong>ve</strong>ya exchange transfüzyon uygulamalar›nda<br />
bu durum dikkate al›nmal› <strong>ve</strong> gerekirse yeni ›fl›nlanm›fl daha genç bileflenler kullan›lmal› ya da y›kama ifllemi<br />
ile süpernatant uzaklaflt›r›lmal›d›r. Eritrositlerin ›fl›nlanmas› ile transfüzyon sonras› hücrelerin toparlanmas›nda da<br />
gecikme oldu¤u bilinmektedir. Ancak bu durum yine de istenen en az s›n›r olan %75’in üzerindedir. Genelde transfüzyon<br />
prati¤inde 14 güne kadar olan eritrositlerin ›fl›nlanmas› <strong>ve</strong> ›fl›nlama iflleminden sonra bu bileflenlerin en fazla<br />
14 gün daha depolanmas›na izin <strong>ve</strong>rilmesi önerilmektedir. Yani, ›fl›nlanm›fl eritrositlerde olabilecek maksimum raf<br />
ömrü 28 gün ile s›n›rland›r›lmaktad›r. Ifl›nlaman›n trombosit kalitesi aç›s›ndan olumsuz hiçbir etkisinin bulunmamas›<br />
- 115 -
Change language