12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TRANSFÜZYON UYGULAMALARININ TEMEL KURALLARI<br />
VE GER‹ B‹LD‹R‹M<br />
<strong>Kan</strong> transfüzyonu çok say›da personel <strong>ve</strong> servisi ilgilendirir. <strong>Kan</strong> merkezleri kadar hastan›n doktoru, cerrah, aneste-<br />
zist, yo¤un bak›m doktorlar›, transfüzyon hemfliresi hatta kan› tafl›yan personeli ilgilendirir. <strong>Transfüzyon</strong>a kat›lanlar aras›nda<br />
tam bir iflbirli¤i gerekir. <strong>Transfüzyon</strong> ifllemlerinde gelifltirilen prosedürlere herkes uymal›d›r.<br />
‹deal bir transfüzyon ifllemi transfüzyon ifllemi öncesinde yap›lmas› gerekenlerle bir bütün oluflturur. <strong>Kan</strong> merkezinden<br />
kan ç›k›fl› yap›lmadan dikkat edilmesi gerekenler, kan merkezinden kan ç›k›fl› <strong>ve</strong> transport, transfüzyon öncesi yap›lmas›<br />
gerekenler, transfüzyon <strong>ve</strong> geri bildirim transfüzyon uygulamas›nda bir bütün oluflturur.<br />
<strong>Kan</strong> merkezinden kan ç›k›fl› yap›lmadan dikkat edilmesi gerekenler: Bir hastaya kan <strong>ve</strong>rilecekse s›ras›yla afla¤›daki<br />
ad›mlar at›lmal›d›r;<br />
1- Doktor order’›<br />
2- Hasta onay›<br />
3- Hasta e¤itimi <strong>ve</strong> öyküsü<br />
4- Damar yolu aç›lmas›<br />
5- ‹htiyaç halinde baz› cihazlar›n kullan›lmas› (<strong>Kan</strong> ›s›tma cihaz›, infüzyon sistemleri)<br />
Doktor order’›, kan istem formuyla yap›l›r. Formda hastan›n ad› soyad›, hastaya özgü belirteçler (do¤um tarihi, dosya<br />
<strong>ve</strong>ya hasta numaras›), bileflenin ad›, bileflende herhangi bir özel ifllem istenip istenmedi¤i (y›kama, filtrasyon, ›fl›nlama),<br />
istenen ünite say›s› yada transfüze edilecek volüm <strong>ve</strong> bileflenin transfüzyon h›z› bulunmal›d›r.<br />
<strong>Transfüzyon</strong> için hasta onay› al›nmal›d›r. Hasta onam formu endikasyonlar›, riskleri, muhtemel yan etk<strong>ileri</strong>, alternatif<br />
tedav<strong>ileri</strong> içermelidir. Hastan›n transfüzyonu kabul etme ya da reddetme hakk› vard›r. E¤er hasta onay <strong>ve</strong>recek<br />
durumda de¤ilse, kanuni olarak <strong>ve</strong>kili onay <strong>ve</strong>rebilir. Onay <strong>ve</strong>recek kimse bulunmuyorsa <strong>ve</strong> transfüzyonun acil oldu-<br />
¤u düflünülüyorsa, hasta onay› aranmaz. Medikal kay›tlar tutulmal›d›r.<br />
Hastan›n transfüzyonla ilgili sorular›na cevap <strong>ve</strong>rilmelidir. Hastan›n transfüzyon reaksiyonunu düflündürebilecek<br />
mevcut semptomlar› incelenmelidir. Hastada transfüze edilecek bileflenle ilgili daha önce bir reaksiyon olup olmad›¤›<br />
araflt›r›lmal›d›r. Hastada daha önce bir reaksiyon varsa hastan›n doktoru bilgilendirilerek, herhangi bir ilaca ihtiyaç<br />
olup olmad›¤›na ya da bileflenin iflleme tabi tutulup tutulmamas›na karar <strong>ve</strong>rilir.<br />
<strong>Kan</strong> istem formunun doldurulmas›yla transfüzyon servisi hasta kan örne¤ini al›r. Daha önce al›nm›fl kan örne¤i 3<br />
gün içinde kullan›labilir. 3 ay içinde gebelik ya da transfüzyon öyküsü olmayan hastalarda daha uzun süreli kan örnekleri<br />
de kabul edilebilir. Hasta kan örne¤i al›nd›ktan hemen sonra, hasta bafl›nda etiketlenmelidir. Etiket üzerinde<br />
hastaya ait belirteçler, örne¤i alan personel <strong>ve</strong> kan örne¤inin al›nd›¤› tarih bulunmal›d›r. <strong>Kan</strong> istem formu <strong>ve</strong> kan örne-<br />
¤ine göre, kan merkezi hastan›n kan›n› haz›rlar.<br />
<strong>Transfüzyon</strong> öncesi doktor transfüzyon reaksiyonu düflünerek ilaç order’› <strong>ve</strong>rmiflse, kan merkezinden kan ç›k›fl› yap›lmadan<br />
ilaç uygulanmal›d›r. Antipiretikler nonhemolitik febril reaksiyonu azaltmak için yayg›n olarak kullan›lmakta<br />
olsa da kullan›m› tart›flmal›d›r. Genel kan›, daha önce febril reaksiyon varsa, antipiretik kullan›lmal›d›r. Antihistaminikler<br />
ise geçmiflte hafif allerjik <strong>ve</strong> ürtiker reaksiyonu varsa uygulanabilir. Meperidin <strong>ve</strong>ya kortikosteroid daha ciddi allerjik<br />
reaksiyonlarda uygulanabilir. Premedikasyon, oral <strong>ve</strong>rilecekse transfüzyondan 30-60 dakika önce, intra<strong>ve</strong>nöz <strong>ve</strong>rilecekse<br />
10 dakika önce uygulanmal›d›r.<br />
Damar yolu, kan hasta bafl›na getirilmeden önce aç›lm›fl olmal›d›r. Kullan›lacak kateterin geniflli¤i, kan›n infüzyon<br />
h›z›na göre de¤iflir. Genellikle 18-20 gauge iv kateter yeterlidir. Bebeklerde 22-24 gauge kateterler tercih edilir.<br />
<strong>Kan</strong> h›zla <strong>ve</strong>rilecekse, bebeklerde <strong>ve</strong> so¤uk aglutinin hastal›¤› olanlarda kan›n ›s›t›larak <strong>ve</strong>rilmesi gerekir. Özellikle<br />
santral <strong>ve</strong>nöz yolla, so¤uk bileflen h›zla sa¤ atriuma <strong>ve</strong>rilirse hipotermiye ba¤l› olarak kardiak aritmi, netice olarak mor-<br />
- 142 -<br />
Doç. Dr. Naci T‹FT‹K
Change language