12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - ‹leri Kurs
sa, birkaç tutulmas› gereken kay›t defteri, küçük bir kan grubu tayin laboratuvar›, birkaç kan alma koltu¤u ve bir buzdolab›
ile faaliyet gösteren birimler halinde kald›.
1996 y›l›nda bu flartlar alt›nda sorunlar›n› tart›flmak, birbirleriyle tan›flmak isteyen kan bankas› yöneticileri KMTD
“Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derne¤i”ni kurdu. Dernek üye ve yöneticileri konu hakk›nda hiç yap›lmayan e¤itim
faaliyetlerini önce birlikte düzenledikleri seminerlerde sonra da ulusal kurslarda yürütmeye bafllad›lar. De¤iflik konular›
ana bafll›k yaparak pek çok konuda e¤itim verdiler. Çeflitli bilimsel konular› tart›flt›klar› konferans, seminer, sempozyumlar›
kitaplar halinde bast›lar. ‹ki Ulusal kongre yapt›lar. Bir Uluslararas› kongreye Türkiye’de ev sahipli¤i ve liderlik
yaparak organize ettiler. Hemflire ve teknisyenlerin yetiflmesi için eflzamanl› olarak yürütülen “Temel Kurs” programlar›
düzenlediler. Daha sonra isminin bafl›na Türkiye kelimesini de alan TKMTD bu sene 12.’si düzenlenen “Ulusal
Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu”nu yap›yor. TKMTD ayr›ca bir süre “Blood Banking and Transfusion
Medicine” isimli bilimsel dergiyi ç›karm›flt›r. K›sa zaman öncesine kadar da “Damla” isimli bülten yay›nlam›flt›r. Web
sayfam›z›n içeri¤inin zenginleflmesi üzerine bu bültenin bas›m› da bir süredir yap›lmamaktad›r.
TKMTD kuruldu¤u zaman Türkiye’de transfüzyon konusunun hekimler aras›nda fazla bilinmedi¤i, transfüzyon endikasyonlar›,
komplikasyonlar›, prati¤i, kan bankas› ile iliflkiler konusunda ciddi aç›klar oldu¤unu gördü. Öyle ki transfüzyon
t›bb› art›k bileflen kullanmaya yönelmiflken Türkiye’de tam kan kullanma oran› %95’in üzerindeydi. Bunun üzerine
TKMTD, Sa¤l›k Bakanl›¤› ile iflbirli¤i halinde Türkiye’yi il il dolaflarak “Kan ve Kan Ürünleri-Transfüzyon Uygulamalar›”
bafll›¤› ile sempozyumlar düzenledi. Bugüne kadar 63 ilde ve Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti’nde 93 adet sempozyum
yap›lm›flt›r. Bu e¤itime kat›lanlara sertifika verilmifl, ücretsiz olarak sempozyum kitaplar› da¤›t›lm›flt›r. Bugün
bu e¤itimler sayesinde Türkiye’de tam kan kullanma oran› baz› yerlerde %0’a kadar inmifltir. Türkiye ortalamas› yaklafl›k
%20 dolaylar›ndad›r.
Bütün bu e¤itim faaliyetleri sonunda TKMTD bu konuda bir okul niteli¤i kazanm›flt›r. Dernek pek çok kiflinin bilimsel
konularda dan›flt›¤›, e¤itildi¤i ve çözüm buldu¤u bir merkez olarak çal›flmaktad›r. Bu konuda üzüntümüz “Kan Bankac›l›¤›
ve Transfüzyon T›bb›”n›n ayr› bir bilim dal› oldu¤unun ve bu konuda uzman hekimler yetifltirmek gere¤inin
henüz kabul edilmemifl olmas›d›r.
TKMTD Dünya’da Kan Bankac›l›¤› ve Transfüzyon T›bb›” ile ilgili geliflmeleri yak›ndan takip etmifltir. Kan Bankac›l›¤›
ile ilgili standardizasyon, kalite, standart iflletim prosedürlerinin kullan›m›, hemovijilans, izlenebilirlik konular›
TKMTD’nin çabalar› ile tan›n›r olmufltur. Bu konularda e¤itim ve bilgilenmeler sonucu kan bankalar›nda kalite artm›fl,
verim ço¤alm›flt›r. Öte yandan kurslarda “Kan Bankalar›n›n Yap›lanmalar› ve Organizasyonu” konular› da ifllenmifltir.
TKMTD’nin 2005 y›l›nda yapt›¤› ve 2007 y›l›nda tekrarlad›¤› ülke çap›ndaki anketin bilimsel de¤erlendirmeleri sonucunda
büyük kapasiteli kan merkezlerinin daha az imha oran› ile çal›flt›¤›, yapt›¤› ifllemlerde daha standart ve kaliteli
uygulamalar yapt›¤›, ba¤l› bulundu¤u hastanelerde bileflen kullanma oranlar›n›n daha yüksek oldu¤u, maliyetlerinin
daha düflük oldu¤u gözlemlenmifltir. Dünyadaki sonuçlar›n da benzer oldu¤u bilinmektedir. Bu kurslar sonras› ilk kez
“Bölgesel Kan Merkezleri” kavram› konuflulmaya bafllanm›flt›r.
TKMTD’nin ana e¤itim konular›ndan birisi de güvenli kan olmufltur. Bu yaz›n›n bafl›nda da belirtildi¤i gibi ba¤›flç›ya
uygulanan testler ne olursa olsun mutlak güvenli kana ulaflmak mümkün de¤ildir. Urfa’da oluflan ve kamuoyunda
çok tart›fl›lan “AIDS’li kan” olay›ndan sonra ba¤›flç› sorgulamas›n›n önemi anlafl›lm›flt›r. Bunun üzerine Sa¤l›k Bakanl›¤›’nda
yap›lan toplant›da ba¤›flç› sorgulamas›n›n önemi gündeme gelmifl ve o s›rada TKMTD taraf›ndan haz›rlanm›fl
ve 32 maddeden oluflan “Ba¤›flç› Sorgulama Formu”nun bütün Türkiye’de uygulanmas› kabul edilmifltir. Ancak güvenli
kana ulaflmada ba¤›flç›n›n sorgulanmas› önemli olsa da tek bafl›na yeterli de¤ildir. Ba¤›flç›n›n özellikleri de önemlidir.
“Gönüllü, Karfl›l›ks›z, Düzenli” ba¤›flç› grubu, hasta yak›nlar›n›n buldu¤u “Yönlendirilmifl Ba¤›flç›lar” ve “Para Karfl›l›¤›
Ba¤›fl Yapanlar” grubuna göre en güvenilir ba¤›flç› grubudur. Dünya Sa¤l›k Teflkilat› da 14 Haziran 2000 Dünya
Kan Ba¤›flç›s› Gününün slogan›n› da “Güvenli Kan Benimle Bafllar” yaparak güvenli kan için “Gönüllü, Karfl›l›ks›z, Düzenli”
ba¤›flç›lar›n önemini vurgulam›flt›r. Bu tür ba¤›flç›lar›n bulunmas› için çok iyi bir ba¤›flç› organizasyonu yap›lmas›,
toplumda kan ba¤›fl› için bilinç uyand›r›lmas› laz›md›r.
Bütün bu bilgilerin ›fl›¤›nda “Kan Bankac›l›¤›” konusunda mevcut organizasyonun ülkenin ihtiyaçlar›n› karfl›layamad›¤›
anlafl›lm›flt›r. Yeni bir yap›lanma modeli; yukar›da anlat›lanlar ›fl›¤›nda bölgesel kan merkezleri kurularak, bunlar
- 23 -