12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

ENFEKS‹YON R‹SK‹N‹ AZALTMA YÖNTEMLER‹
Geçmiflte transfüzyon ile enfeksiyon bulaflma riski, hastalar ve hekimler taraf›ndan kaç›n›lmaz olarak kabul
edilmekteyken, günümüzdeki beklenti s›f›r risktir (1,2).
Yaklafl›k 30 y›l önce transfüzyonla bulaflan HIV insidans› 1000 ünite bafl›na 1’den fazla iken, günümüzde 2 milyon
test edilmifl ve taranm›fl ünitede 1’den azd›r (2).
Enfeksiyon aç›s›ndan genel olarak toplam risk anlaml› olarak azalm›fl olsa da, transfüzyon ile enfeksiyon bulaflma
riskini ba¤›flç›n›n durumu tayin etmektedir. Güvenli kan ba¤›flç›s› olabilmeyi belirleyen faktörler;
1. Enfeksiyonlar›n epidemiyolojisi,
2. Sosyoekonomik durum,
3. Toplumun fark›ndal›¤› ve ba¤›flç› olmay› kabullenmesi,
4. Ba¤›flç› e¤itimi, seçimi ve gönüllü ba¤›flç› olunmas›,
5. Personelin e¤itimi,
6. Ba¤›flç› tarama testleridir.
Ba¤›flç› tarama testleri ve di¤er mümkün olan en yüksek teknolojinin kullan›labilmesi, en düflük riske ulaflmada
büyük rol oynamaktad›r (3).
Özellikle son 10 y›lda yeni teknolojik geliflmelerin bu alanda da kullan›lmas› ile güvenli kan transfüzyonu oran›
h›zla artm›flt›r.
Son y›llardaki teknolojik geliflmeler;
1. Nükleik asit testleri (NAT),
2. Antikor ve antijeni birlikte saptayan testler,
3. Bakteri saptanmas› için gelifltirilen yöntemler,
4. Bileflen filtrasyonu,
5. Aferez,
6. ‹naktivasyon olarak özetlenebilir(3).
Allojenik kan transfüzyonuna alternatif yöntemlerin kullan›lmas› da (otolog transfüzyon, cell saver yöntemi gibi)
güvenli transfüzyona önemli ölçüde katk›da bulunmaktad›r (3,4).
Trombosit süspansiyonu veya eritrosit süspansiyonlar›n›n bakteriyel kontaminasyonu nispeten s›kt›r. Yap›lan çal›flmalar
sonucu bu oran 100.000 ünite için 32.4 olarak hesaplanm›flt›r (2).
Bakteriyel kontaminasyon trombosit süspansiyonlar›nda daha s›k olur. Bunun nedeni bakterilerin 20-24 0 C’de daha
kolay yaflayabilmeleri ve ço¤almalar›d›r (1).
Kan bileflenlerinin bakteriyel kontaminasyonu; ba¤›flç›daki bakteriyemi, tam kan al›nmas› s›ras›ndaki kontaminasyon,
kan torbalar› kontaminasyonu ve kan iflleme prosedürü s›ras›nda olabilir (2).
Baz› çal›flmalar transfüzyona ba¤l› septik tablonun yaklafl›k olarak 10.000 transfüzyonda bir görülebilece¤ini
desteklemektedir. Bununla birlikte oldukça de¤iflken rakamlar bildirilmifltir (5).
Bakteriyel kontaminasyonu azaltmak için al›nabilecek önlemler 6 basamakta ele al›nabilir. Bunlar;
1. Ba¤›flç›n›n uygun olmas›,
2. Kan iflleme ve depolama süreçlerinin optimal olmas›,
3. Uygun cilt antisepsisi,
4. ‹lk 30-40 ml tam kan›n torbadan ç›kar›lmas›n›n, koagülaz negatif stafilokoklar gibi s›k olarak kontaminasyon
- 94 -
Prof. Dr. Halis AKALIN