12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ENFEKTE KAN BA⁄IfiÇISINA YAKLAfiIM<br />
Günümüzde kan transfüzyonlar› hayat kurtarmak için s›kl›kla baflvurulan yöntemlerdendir. Ancak kan sa¤lan›rken<br />
al›c›lar› da transfüzyona ba¤l› enfeksiyon etkenlerinden korumak amac›yla ‘’Ba¤›flç› Sorgulama Formu’’ ile anamnez<br />
al›nmakta, etkenlerin serolojik testleri yap›lmakta <strong>ve</strong> bu s›rada enfeksiyon etkenlerini tafl›yan ba¤›flç›lar saptanmaktad›r.<br />
Ba¤›flç›lar ço¤u zaman enfeksiyon etkenlerini tafl›d›klar›n› ba¤›fl s›ras›nda yap›lan serolojik testler sonucu ö¤renmektedir.<br />
Y›llarca sa¤l›kl› yaflad›¤›n› düflünen kifl<strong>ileri</strong>n bu sonuçlar› ö¤rendikten sonra yapmalar› gerekenler genellikle<br />
ne sa¤l›k kurulufllar›nca ne de ba¤›flç›lar taraf›ndan tam bilinmemekte, bilinse de tam uygulanamamaktad›r. Oysa ki<br />
ço¤unlu¤unu Hepatit B, Hepatit C gibi tedavi olabilen, tedavi olmazsa kronikleflen, siroz <strong>ve</strong>ya hepatosellüler karsinom<br />
gibi tablolara yol açabilen hastal›klar oluflturan etkenler için kifl<strong>ileri</strong>n uyar›lmas› gerekmektedir. Bazen bu nedenlerle<br />
ba¤›flç› kayb› yan›nda kifliler tedavi olana¤›n› da kaybetmektedir. Aile taramalar› yap›larak, afl›lamalar ile yeni bulafllar›n<br />
önlenmesi de dikkat çekilmesi gereken bir noktad›r. Test ücretinin karfl›lanmas› için sosyal gü<strong>ve</strong>ncesi olmayan az<br />
say›da ba¤›flç› serolojik profillerini ö¤renmek amac›yla da kan ba¤›fl›nda bulunmaktad›r.<br />
Genellikle kan bankalar› son y›llarda çeflitli yollarla ba¤›flç›lar›na seropozitif sonuçlar›n› bildirmekle beraber nas›l<br />
bir yol izlemeleri yönünde pek yard›mc› olamamaktad›r. Ba¤›flç›lara serolojik test sonuçlar›n›n bildirilece¤i önceden<br />
anlat›larak ba¤›flç› sorgulama formu doldurulurken do¤ru, ulafl›labilecek bir adres <strong>ve</strong> telefon numaras› mutlaka al›nmal›d›r.<br />
<strong>Kan</strong> bankalar› zaman zaman bildirim yolu <strong>ve</strong> bildirim için kullanaca¤› araç için (örne¤in telefon mesaj›) maddi<br />
kaynak bulma aç›s›ndan s›k›nt› yaflamaktad›r. Sonuçlar›n bildirilmesinde cep telefonlar›, e-posta, mektup kulan›lmaktad›r.<br />
ABD’de <strong>ve</strong> ‹ngiltere’de bu tür bildirimler e- posta yoluyla yap›lmaktad›r. Seropozitif sonuçlar mutlaka kiflinin kendisine<br />
<strong>ve</strong> gizlilik ilkesi ile bildirilmelidir. Bildirimde bu sonucun do¤rulanmas› gerekti¤i belki de de¤iflebilece¤i aç›klanmal›,<br />
daha genifl bilgi için mutlaka sa¤l›k kurulufluna baflvurmas› yönünde ikna edici olunmal›d›r. Bazen yanl›fl pozitif<br />
sonuçlar kiflinin ruhsal durumunu <strong>ve</strong>ya aile yaflam›n› derinden etkileyebilmektedir. <strong>Kan</strong> bankalar› daha önceden<br />
bu tür geri ça¤r›lar için ba¤›flç›lar›n baflvuraca¤› sa¤l›k kuruluflu, hastane bölümü <strong>ve</strong>ya poliklinik hekimleri ile yap›lacak<br />
ifllemler konusunda alt yap› haz›rlamal›d›r. Geri bildirimde mesaj›n kimden geldi¤i, hangi tarihli ba¤›fl oldu¤u <strong>ve</strong><br />
pozitif sonucun do¤rulanmas› için nereye baflvurmas› aç›k olarak belirtilmelidir.<br />
Ba¤›flç›ya sonuç bildirildi¤inde kifliler bu uyar›ya düflük oranda yan›t <strong>ve</strong>rmektedir. Sa¤l›k kurulufluna bafl vurmama<br />
nedenleri olarak da; sevk zinciri sorunlar›n›, sosyal gü<strong>ve</strong>ncenin olmamas›n›, bir kez test için ücret ödeyip, <strong>ileri</strong> tetkik<br />
için maddi olana¤›n›n olmamas›n›, bilinçsizlik, baflkas› için kan <strong>ve</strong>rdi¤inden kendisini önemsememesini, do¤rulama<br />
testlerinin pozitif saptanmas›na karfl›n izlem önerisi <strong>ve</strong>rilmemifl olmas›n› ifade etmektedirler. Bunun yan›nda hangi sa¤l›k<br />
kurulufllar›na <strong>ve</strong> hangi bölüme baflvuracaklar› da sorun olmaktad›r. Birinci basamak sa¤l›k kurulufllar› yo¤un ifl temposu<br />
<strong>ve</strong>ya bu etkenlere yönelik spesifik bilgi yetersizli¤i gibi nedenlerle baflvurulara yan›t <strong>ve</strong>rmezken büyük hastanelerde<br />
ba¤›flç›lar baflvuracak bölüme ulaflamaktad›r.<br />
Kocaeli Üni<strong>ve</strong>rsitesi Araflt›rma <strong>ve</strong> Uygulama Hastanesi <strong>Kan</strong> Bankas›’nda hepatit B, hepatit C yönünden seropozitiflik<br />
saptanan kan ba¤›flç›lar›n›n izlenmesi üzerine yapt›¤›m›z 20 ayl›k 15258 ba¤›flç›y› kapsayan izlem çal›flmas›na göre;<br />
279 (% 1.8) hepatit B, 90 (% 0.5) hepatit C seropozitif ba¤›flç›dan sonucunu do¤rulatmaya <strong>ve</strong>ya bilgi almaya Enfeksiyon<br />
Hastal›klar› poliklini¤ine 92 (%32) ba¤›flç› geri dönmüfltür. ‹lk baflvuru <strong>ve</strong> ayd›nlat›lmalar›ndan sonra 32 (%11)<br />
ba¤›flç› de¤iflik nedenlerle kan örne¤i <strong>ve</strong>rmemifl <strong>ve</strong>ya bir daha gelmemifltir. Yalanc› pozitiflikler aç›klanm›fl, tafl›y›c›l›k<br />
aç›s›ndan alt› ayl›k izleme al›nm›fl <strong>ve</strong> alt› ayl›k izlem süresinden sonra tafl›y›c›l›¤› kesinleflen befl vaka hepatit tedavisine<br />
al›nm›flt›r. Bir proje çerçe<strong>ve</strong>sinde tüm alt yap› haz›rlanarak izlenen bu ba¤›flç›larda bile büyük oranda kay›p yafland›¤›<br />
görülmüfltür.<br />
Sonuç olarak; kan bankalar›nda saptanan seropozitif ba¤›flç›lara bu enfeksiyonlar›n bulafl yollar›, komplikasyonla-<br />
- 194 -<br />
Prof. Dr. Birsen MUTLU
Change language