12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
‹NAKT‹VASYON YÖNTEMLER‹<br />
<strong>Transfüzyon</strong>unun pek çok istenmeyen etkisinin oldu¤u iyi bilinmektedir. <strong>Transfüzyon</strong> t›bb›n›n temel hedefi bu<br />
olumsuz etk<strong>ileri</strong> minimale indirmek <strong>ve</strong> transfüzyon gü<strong>ve</strong>nli¤ini, yani “gü<strong>ve</strong>nli kan”› sa¤lamakt›r. Günümüzde dikkatli<br />
ba¤›flç› seçimi, son derece duyarl› serolojik <strong>ve</strong> immunohematolojik testler, nükleik asit amplifikasyon teknolojisinin<br />
(NAT) kan bankac›l›¤›nda yer bulmas›, kan bilefleninin elde edilifli <strong>ve</strong> saklanmas› ile ilgili titiz uygulamalar <strong>ve</strong> mevcut<br />
geliflmifl teknolojiler yan›nda; kan›n lökositlerden ar›nd›r›lmas›, gerekti¤inde ›fl›nlanmas›, plazmaya karantina uygulanmas›<br />
gibi yöntemler transfüzyon gü<strong>ve</strong>nli¤inde dev ad›mlar at›lmas›n› sa¤lam›fl <strong>ve</strong> enfeksiyon/enfeksiyon d›fl› pek çok<br />
istenmeyen etkinin önüne önemli ölçüde geçilebilmifltir. Enfeksiyon bulafl riskinin, en az›ndan standart yöntemleri uygulayan<br />
geliflmifl ülkelerde son derece düflük oldu¤unu gösteren çok say›da yay›n mevcuttur. Ancak geri kalm›fl <strong>ve</strong> geliflmekte<br />
olan ülkelerde durum biraz farkl›d›r. Sonuçta transfüzyon ile bulaflabilen enfeksiyonlar halen güncelli¤ini korumaktad›r<br />
(1).<br />
Bilindi¤i gibi, transfüzyon ile bulaflabilen çok farkl› mikroorganizmalar›n varl›¤›na ra¤men kan bankac›l›¤›nda rutin<br />
tarama testleri ile sadece birkaç enfeksiyon hastal›¤› taranmaktad›r. Öte yandan prionlar, SARS, Bat› Nil Virusu, Chikungunya<br />
virus gibi transfüzyonla geçifli yeni sorun olan etkenler tarama testleri <strong>ve</strong> ba¤›flç› seçimi ile ilgili yeni tart›flmalara<br />
yol açmaktad›r. Her etkenin taranamayaca¤› gerçe¤i yan›nda, duyarl›l›k s›n›rlar› gibi testlere, ya da pencere dönemleri<br />
gibi hastal›klar›n do¤al seyirlerine ait türlü nedenlerle, tarama testleri negatif ç›kan kan›n taranan enfeksiyonu<br />
bulaflt›rmayaca¤› da garantilenemez. Ba¤›flç›daki enfeksiyonlar nedeniyle kana geçen mikroorganizmalara ek olarak,<br />
kan bileflenleri haz›rlanmas› <strong>ve</strong>ya saklanmas› aflamalar›nda da kontamine olabilir <strong>ve</strong> ciddi septik komplikasyonlara yol<br />
açabilir. En az›ndan geliflmifl ülkelerde tarama testlerinde ulafl›lan teknolojiler sonucunda kan bileflenlerinin bakteriyel<br />
kontaminasyonuna ba¤l› komplikasyonlar›n, transfüzyonla bulaflan enfeksiyonlar›n çok önüne geçti¤ini bildiren çok<br />
say›da yay›n mevcuttur.<br />
Tüm bu özetlenenler, kan bileflenlerinin <strong>ve</strong> kan ürünlerinin mikroorganizmalar aç›s›ndan tam gü<strong>ve</strong>nli bir hale getirilmesi<br />
için, ilaç endüstrisinde oldu¤u gibi baz› sterilizasyon, daha do¤ru bir ifadeyle “patojen inaktivasyon” (P‹) ifllemlerine<br />
tabi tutulmas› durumunda sorunun çözülebilece¤ini akla getirmektedir. Özellikle HIV sonras› dönemde bu konudaki<br />
çal›flmalar büyük bir h›z kazanm›flt›r.<br />
P‹, plazma fraksinasyon tesislerinde, endüstriyel olarak üretilen albümin, faktör preparatlar›, gammaglobulin preparatlar›<br />
gibi dayan›kl› plazma ürünlerinde de¤iflik inaktivasyon <strong>ve</strong> eliminasyon basamaklar› fleklinde y›llardan beri uygulanmaktad›r<br />
(2). Çok daha yeni olarak kan bankalar›nda elde edilen eritrosit suspansiyonu (ES), trombosit suspansiyonu<br />
(TS), taze donmufl plazma (TDP) gibi labil kan bileflenlerine uygulanabilecek çeflitli P‹ yöntemleri üzerinde de çal›flmalar<br />
bafllam›flt›r (3-7). Henüz tüm kan bileflenlerine uygulanabilecek evrensel bir yöntem gelifltirilememiflse de, TDP<br />
<strong>ve</strong> çok yeni olarak TS ile s›n›rl› olmak üzere baz› ülkelerde klinik kullan›ma giren birkaç yöntem mevcuttur.<br />
P‹ yöntemlerinin tüm kan bileflenlerinde rutin kullan›ma girebilmesi için öncelikle flu sorunlar afl›lmaya çal›fl›lmaktad›r:<br />
1- Tüm mikroorganizmalar›, hatta prionlar› etkileyebilmelidir. Özellikle küçük zarfl› virüsler bu aç›dan sorun oluflturmaktad›r.<br />
2- Toksik, teratojenik, mutajenik olmamal›d›r.<br />
3- Üründen tekrar uzaklaflt›r›labilmeli ya da zarars›z metabolitlere dönüflmelidir.<br />
4- <strong>Kan</strong> bilefleninin kalitesini <strong>ve</strong> terapötik etkinli¤ini olumsuz yönde etkilememeli, yani kan hücreleri <strong>ve</strong> plazma proteinleri<br />
zarar görmemelidir.<br />
5- ‹mmunizasyona yol açabilecek yeni antijenler oluflturmamal›d›r.<br />
- 88 -<br />
Doç. Dr. Yasemin HEPER
Change language