12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Dolafl›mdaki kök hücreler K‹’nin mikroçevresi ile temasa geçerek buraya yerleflirler. Bu yerleflme endotel ve HKH
üzerindeki pek çok yap›flma molekülü ile sa¤lan›r. K‹’ne yerleflen kök hücreler sessiz bir döneme girerler. Bu dönemde
fibroblast morfolojisindedirler. Fibroblasta benzeyen bu hücreler CD34 antijeni tafl›mazlar. Sessiz dönemdeki baz›
kök hücreler farkl›laflma sinyallerine cevap verip ço¤al›r ve farkl›lafl›rlar. Bu siklus transplantasyonla verilen kök hücrelerden
oluflmufl olgun hücrelerin kanda de¤iflik zamanlarda ortaya ç›kmas›na sebep olur (hematopoezin dalgalanmal›
özelli¤i). Sessiz faz ayr›ca HKH havuzunun yaflam boyu tükenmeden durmas›n› da sa¤lar (7).
HKH’ler in vitro kültür sistemlerinde koloniler oluflturabilirler. Kök Hücre Faktörü (KHF) nün ‹nterlökin 1 (IL–1),
IL–3, veya IL–6 ile kombinasyonu HKH lerin önemli bir k›sm›n›n eritroid ve myeloid yönde ço¤almas›na yol açar. KHF
kemik ili¤inde stroma hücrelerinden sal›n›r ve hematopoietik kök hücre (HKH) üzerindeki c-kit antijenine ba¤lan›r.
KHF hematopoietik kök hücreleri sessiz fazdan ço¤alma faz›na geçirmek için gereklidir. Kültür ortam›na eritropoietin,
G-CSF, GM-CSF, veya M-CSF eklenmesi HKH’leri myeloid öncü hücrelere dönüfltürürler. ‹n vitro olarak kullan›lan en
etkili kombinasyonlardan birisi CD34 + hücreleri alt› büyüme faktörü (IL–1, IL–3, IL–6, G-CSF, GM-CSF ve KHF) ile muamele
etmektir (7).
fiekil 9: ‹n vitro ortamda kültür yap›lm›fl hematopoietik kök hücre; solda eritroid, sa¤da granulosit makrofaj koloniler
görülüyor.
Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - ‹leri Kurs
HKH’ler myeloablasyon yap›lm›fl canl›larda hematopoezi yeniden canland›rabilirler. ‹nsan HKH’leri letal dozda
›fl›nlanm›fl kombine immün yetmezlikli (SCID) farelerde kemik ili¤ini yeniden canland›rabilirler. Bu yeniden yap›lanm›fl
kemik ili¤ini oluflturan hücreler SCID fareyi yeniden canland›ran hücreler (SCID Repopulating Cells) (SRC) olarak
adland›r›l›rlar. ‹n vitro kültürlerde bu hücreler long-term culture-initiating cells olarak adland›r›l›rlar.
HKH’nin iyi bilinen kaynaklar› kemik ili¤i (K‹), periferik kan, göbek kordonu ve fetal karaci¤erdir. Kemik ili¤i, HKH
lerin esas bulundu¤u yerdir. Di¤er hücreler aras›nda bu hücreler CD34 + hücrelerdir. HKH ler periferik kanda az miktarda
bulunabilirler. Kemoterapi ve/veya büyüme faktörleri ile yap›lan mobilizasyon rejimleri sonras›nda periferik kandaki
miktarlar› artar. Daha sonra aferez makineleri yard›m› ile bu hücreler toplanabilir. Göbek kordonu HKH’nin bir
di¤er kayna¤›d›r (7,14). Bir göbek kordonundan yaklafl›k 200 ml kan toplanabilir. Bu da 4 x 106 kadar myeloid öncül
hücre içerir. Bilindi¤i gibi fetal hayatta esas kan yap›lan yer karaci¤erdir. Baz› çok özel durumlarda fetal hayat›n 2-7.
aylar› aras›nda al›nan fetal karaci¤erden elde edilen kök hücreler transplantasyonda kullan›labilir (7).
Hematopoietik Kök Hücre Nakli (HKHN) hematopoietik sistemin pek çok do¤umsal veya kazan›lm›fl a¤›r hastal›klar›nda
kullan›lan bir tedavi biçimidir (7, 15). HKH hastan›n kendisinden toplan›p, a¤›r myeloablatif tedavinin pefline
hematopoezi yeniden sa¤lamak üzere hastaya geri verilebilir. Buna otolog HKHN denir. Veya HKH baflka bir sa¤l›kl›
insandan toplan›r ve bir hastan›n kemik ili¤ini yeniden canland›rmada kullan›labilir. Buna da allogeneik HKHN denir.
Allogeneik HKHN donörleri HLA uyumlu kardefl, di¤er aile üyeleri veya gönüllü aile d›fl› bireyler olabilir. Bugün dünyada
gönüllü aile d›fl› bireylerin oluflturdu¤u bankalarda kay›tl› 7,5 milyon’un üzerinde kay›tl› donör vard›r. Son 10 y›lda
HKHN için kullan›lan HKH kayna¤› kemik ili¤inden (%19) periferik kana (%81) kaym›flt›r. Göbek kordonu kan› kullan›m›
da giderek artmaktad›r (7).
Aile d›fl› bireylerden yap›lan HKHN de giderek artmaktad›r. Buna ra¤men nakil için uygun donör bulamayan pek
çok insan vard›r. Teknik geliflmeler aile üyelerinden haploidentik (bir kromozomu benzer) HKHN’ni mümkün hale ge-
- 162 -