12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - ‹leri Kurs
Transfüzyon ile bulafl olursa s›kl›kla s›tma fliddetli hatta öldürücü olabilir. Özellikle hamile ve splenektomili hasta-
larda ölümcül olabilir. S›tman›n yayg›n oldu¤u bölgelerde tüm ba¤›flç›lara klorokin verilmesi tedbirler aras›nda yer almakla
birlikte klorokin direnci sorunu karfl›m›za ç›kabilmektedir. Özellikle Afrika’da klorokin direncinin oldu¤u bölgelerde
profilaksinin sadece transfüzyondan sonra belirti gösteren hastalara yap›lmas› önerilmektedir (16-20).
Babesiyoz:
Babesia microti’nin etken oldu¤u s›tmaya benzeyen kenelerle bulaflan bir enfeksiyon hastal›¤›d›r. Genellikle splenektomili
hastalarda görülen enfeksiyondur. Babesiyoz, immun direnci yeterli olan ve 40 yafl›n alt›ndaki kiflilerde nadiren
semptomatik oldu¤undan ba¤›flç›lar›n tafl›y›c› olup olmad›¤› anlafl›lamamaktad›r. Düflük parazitemi durumunda
ba¤›flç› kanlar› mikroskopik olarak gözden kaçabilmektedir. Bu yüzden babesiyozun endemik oldu¤u bölgelerden gelen,
babesiyoz geçirmifl olan kifliler ba¤›flç› olarak Amerikan Kan Bankalar› protokolünde yer almamaktad›r (18, 20-22).
Toksoplazmoz:
Genellikle immunsüprese kiflilerde f›rsatç› enfeksiyon olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Parazitemi daha çok hastal›¤›n
akut döneminde görülmektedir, ancak geç dönemde de paraziteminin oldu¤u bildirilmifltir. Araflt›rmac›lar yüksek anti-toksoplazma
antikorlar›na sahip ba¤›flç›lardan seronegatif al›c›lara kan bilefleni transfüzyonu yap›lmas›n› önermemektedirler.
Depolanm›fl kanda 50 gün kadar canl›l›¤›n› korudu¤u bildirilmektedir (23, 24).
Chagas Hastal›¤›:
Chagas hastal›¤› ya da Amerikan tripanasomiyaz›, Güney ve Orta Amerika’da daha çok görülen, kan transfüzyonu
ile bulaflma ihtimali oldukça yüksek olan bir enfeksiyon hastal›¤›d›r. Baz› bireyler asemptomatiktir, ancak 10-30 sene
parazitemi devam edebilmektedir. Güney Amerika’n›n baz› bölgelerinde kan ba¤›flç›lar›nda %15‘i kompleman fiksasyon
testi ile pozitif bulunmakta ve bu ba¤›flç›lardan transfüzyon için kan al›nd›¤›nda %25 oran›nda Chagas hastal›¤›
ortaya ç›kmaktad›r. Tripanazomlar buzdolab›nda aylarca canl›l›klar›n› devam ettirebilmektedirler. Sa¤l›kl› görünen ba-
¤›flç›lar›n y›llarca kanlar›nda tripanazomlar›n olmas› kan bankalar› için problem oluflturmaktad›r (18).
Kala-azar: Leishmania donovani, visseral layflmanyoz etkenidir. Mononükleer fagositer hücre içinde yaflarlar ve nadiren
transfüzyonla bulaflabilir (25).
Ayr›ca kan paraziti olan nematodlar›n yayg›n oldu¤u ülkelerde ba¤›flç›lar asemptomatik olabilece¤inden transfüzyona
ba¤l› mikrofilarya enfeksiyonlar› görülebilmektedir. Yap›lan bir araflt›rmada Loa Loa mikrofilaryas›n›n transfüzyondan
4 gün sonras›na kadar kanda bulundu¤u ve al›c›da y›llarda yaflayabildi¤i gösterilmifltir (18, 26).
Fungal Etkenler:
Fungemi hemen daima semptomatik kiflilerde oldu¤undan bu kifliler zaten ba¤›flç› olamazlar. Ancak kan ve ürünlerinin
kontaminasyonu sonucunda Aspergillus spp, Penicillium spp gibi küf mantarlar› ve Candida türleri ile enfeksiyonlar›n
olabildi¤i bildirilmifltir (24).
Prion Enfeksiyonlar›:
Prionlar enfeksiyöz proteinler olarak bilinir. S›¤›r Bovine Transmissible Spongiform Encephalopathies (BSE) zoonoz
gibi insana bulaflarak Creutzfeldt-Jacob Disease (CJD) varyant formunu oluflturur. S›¤›r BSE ajan›n›n etler arac›l›¤› ile
insanlara bulaflt›¤› düflünülmektedir. Ayr›ca iatrojenik olarak dura mater transplantasyonu, hipofiz kaynakl› hormon,
kan ve kan ürünleri ya da prion ile kontamine cerrahi aletler bulafl kayna¤› olabilir.
Ailede familial CJD, GSS (Gerstmann-Straussler Syndrome), FFI (Fatal Familial Insomnia) olgusu olan kifliler, geçmiflte
hipofiz kaynakl› hormon tedavisi alan ya da duramater grefti uygulanm›fl kifliler kan ba¤›flç›s› olmamal›d›rlar (27).
Transfüzyon ile çok say›da enfeksiyonun bulaflt›¤› bilinmekle beraber, transfüzyon öncesinde tümünün taranmas›
mümkün olmad›¤› ve hiçbir tarama testi ile bulafl riskinin s›f›rlanamad›¤› bilinmelidir. Taranan enfeksiyonlar, test yöntemleri
epidemiyolojik özellikler ve geliflmifllik düzeyi ile ilgili olarak ülkeden ülkeye de¤ifliklik gösterir. Bunlar göz
önüne al›narak gelifltirilmifl ‘’Ba¤›flç› Sorgulama Formu’’nun her ba¤›flç› için titizlikle doldurulmas›, gereksiz transfüzyondan
kaç›n›lmas› uygun olacakt›r.
- 86 -