Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - ‹leri Kurs zeyi enfeksiyondan 4 ay sonra saptanamayacak kadar azal›r, ama IgG düzeyleri 5 y›l boyunca saptanabilir. Yeni bir enfeksiyon, çift örnekli serumda 4 kat titre art›fl› <strong>ve</strong>ya tek bir örnekte IgM antikorlar›n›n saptanmas› ile tan›mlan›r. ELI- SA yöntemleri, IFA <strong>ve</strong> nötralizasyon testlerinden daha özgün <strong>ve</strong> duyarl›d›r. Ters transkriptaz-polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) yöntemi KKKAV enfeksiyonun h›zl› tan›s›nda tercih edilmesi gereken yöntemdir. Yöntem son derece özgün, duyarl› <strong>ve</strong> h›zl›d›r. Daha <strong>ileri</strong> bir geliflme olarak, kontaminasyon oran› daha düflük, daha duyarl› <strong>ve</strong> özgün otomatik gerçek zamanl› (real-time) yöntemler gelifltirilmifltir. Risk Gruplar› <strong>ve</strong> Korunma Kene ›s›rmas›na maruz kalan insanlar ana risk grubunu oluflturmaktad›r. Endemik bölgelerde yaflayan insanlar, kenelerin yo¤un oldu¤u bölgelerden uzak durmak, s›k s›k kene ›s›r›klar›n› kontrol etmek, vücudun aç›k yerlerini kapatmak gibi kiflisel korunma önlemlerine dikkat etmelidirler. Veterinerler, mezbaha iflç<strong>ileri</strong>, d›fl ortamlarda çal›flanlar <strong>ve</strong> hayvanc›l›kla u¤raflanlar risk alt›ndad›rlar. Hayvan kesimi yapan iflçiler hastal›¤a yakalanabilirler. Endemik bölgelerde hastanede çal›flan sa¤l›k çal›flanlar›, özellikle a¤›z, burun, difleti, vajina <strong>ve</strong> enjeksiyon yerinden kanamas› olan hastalar›n takibi s›ras›nda ciddi risk alt›ndad›rlar. Sa¤l›k çal›flanlar›na KKKA enfeksiyonu bulafl› <strong>ve</strong> ölümler, toplumdaki salg›nlarla paralel olarak bildirilmektedir. Enfekte kana maruz kalan sa¤l›k çal›flanlar›n›n %8.7’sinde <strong>ve</strong> i¤ne yaralanmas› olanlar›n %33’ünde hastal›k geliflmektedir. Perkütan yaralanma en yüksek bulaflt›r›c›l›k oran›na neden olur. Hastal›¤›n bulaflmas›nda di¤er önemli risk faktörleri, gastrointestinal kanaman›n önlenmeye çal›fl›lmas› <strong>ve</strong> tan›s› konulmam›fl hastalar›n acil serviste ameliyata al›nmas›d›r. Enfeksiyonun havayoluyla bulafl› Rusya’da baz› olgularda kuflkulan›lm›fl olsa da, dokümante edilmemifltir. Bir anneden çocu¤a geçifl bildirilmifltir. Ankara Numune E¤itim <strong>ve</strong> Araflt›rma Hastanesi’nde, 2005 y›l›nda enfekte anneden fetusa geçifl olan iki gebe olgu saptanm›flt›r. Eldi<strong>ve</strong>n, uzun önlük, maske <strong>ve</strong> gözlük kullanma gibi bariyer önlemleri mutlaka kullan›lmal›d›r. Basit bariyer önlemlerinin efektif oldu¤u bildirilmifltir. Türkiye’deki salg›ndan sonra risk alt›nda bulunan sa¤l›k çal›flanlar› serolojik olarak taranm›fl <strong>ve</strong> sa¤l›k çal›flanlar›nda enfeksiyon saptanmam›flt›r. Bu durum, bariyer önlemlerine uyumun yüksek olmas›yla iliflkili bulunmufltur. Yaklafl›k 30 y›l önce, enfeksiyonun endemik oldu¤u bir bölgede sa¤l›k çal›flanlar› <strong>ve</strong> ordu personeli aras›nda bir afl›lama program› uygulanm›fl, bu uygulama sonucunda olgular›n <strong>ve</strong> ölüm oran›n›n azald›¤› bildirilmifl olmakla birlikte, deneyim belirli bir dönem <strong>ve</strong> bir ülke ile s›n›rl›d›r. KAYNAKLAR 1. Ergonul O, Whitehouse CA. Crimean-Congo Hemorrhagic Fe<strong>ve</strong>r: A Global Perspecti<strong>ve</strong>, NL (Dordrecht), Springer, 2007. 2. Ergonul O, Crimean-Congo Hemorrhagic Fe<strong>ve</strong>r. Lancet Infect Dis 2006; 6: 203-214. 3. Ergonul O, Ozdarendeli A. Bunyavirusler, Zoonozlar, M. Doganay and N. Alt›ntafl, Editörler. 2008, Bilimsel T›p. p. 475-511. 4. Ertek M, and Buzgan T. An outbreak caused by hantavirus in the Black Sea region of Turkey, January-May 2009. Euro Sur<strong>ve</strong>ill, 2009. 14(20). 5. Estrada-Peña A, Zatanse<strong>ve</strong>r Z, Gargili A, Aktas M, Uzun R, Ergonul O, Jongejan F. Modeling the spatial distribution of crimean-congo hemorrhagic fe<strong>ve</strong>r outbreaks in Turkey. Vector Borne Zoonotic Dis. 2007 Winter;7(4):667-78 6. Gray JS, Dautel H, Estrada-Peña A, Kahl O, Lindgren E. Effects of climate change on ticks and tick-borne diseases in Europe. Interdiscip Perspect Infect Dis. 2009;2009:593232. Epub 2009 Jan 4. 7. Midilli K, Demiroglu Z and Ergonul O. Phlebovirus in Adana Region of Turkey. in KLIMIK 2009. 2009. Antalya. 8. Morse S.S., Factors in the emergence of infectious diseases. Emerg Infect Dis, 1995. 1(1): p. 7-15. 9. Watts D.M., et al., Crimean-Congo hemorrhagic fe<strong>ve</strong>r. In Monath TP, editor. The arboviruses: epidemiology - 80 -
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - ‹leri Kurs and ecology. Vol. 2. 1988, Boca Raton, FL, USA: CRC. 177-260. 10. Vatanse<strong>ve</strong>r Z., et al., Crimean Congo Hemorrhagic Fe<strong>ve</strong>r in Turkey, in Crimean Congo Hemorrhagic Fe<strong>ve</strong>r: A Global Perspecti<strong>ve</strong>, Ergonul O. and Whitehouse C.A., Editors. 2007, Springer: Dordrecht (NL). p. 59-74. - 81 -