12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - ‹leri Kurs
tirmifltir. Fakat bu tür tedavi pek çok T hücre ay›klama ifllemi ve hastan›n immünosüpressif tedaviler almas›n› gerektirir.
HKHN çok toksik bir tedavidir. Myeloablatif haz›rlama rejimlerinin toksik etkisi bu tedavi biçimini sadece genç hastalarda
uygulanabilir hale getirmifltir. Bugün bu ifllemi azalt›lm›fl yo¤unlukta haz›rlama (non-myeloablatif) tedavi rejimleri
yapmak mümkündür. Bu ifllem erken toksisiteyi azalt›r ve ifllemin eskiden bilinen yafl limitlerinin üzerindeki hastalarda
veya beraberinde bir organ toksisitesi bulunan hastalarda yap›labilmesine olanak verir. Bu tür HKHN’de azalt›lm›fl
yo¤unlukta haz›rlama rejimi, donör hematopoietik kök hücrelerinin hastan›n kendi hematopoietik kök hücreleri
ile beraber kemik ili¤inde yerleflmesine olanak tan›r (donör-host mixed kimerizmi). Bu da haz›rlama rejiminin toksisitesinin
azalmas›n› sa¤lar ve hastan›n nötropenik bir dönemden geçmemesine sebep olur.
fiekil 10: Düflük yo¤unlukta haz›rlama rejimi ile donör ve hastaya ait hücreler kemik ili¤inde birlikte bulunur. Gerekir-
se donörden tekrarlanacak kök hücre infüzyonlar› ile hastada tümüyle donör kaynakl› hematopoez sa¤lan›r.
Günümüzde otolog HKHN esas olarak lenfomalar ve solid tümörlerde kullan›l›rken allogeneik HKHN esas olarak
lösemiler ve non-malign kal›tsal hastal›klar›n tedavisinde kullan›lmaktad›r. Bu gruplarda aile d›fl› bireylerden yap›lan
HKHN’leri yaklafl›k %30 kadard›r (7).
Kök Hücre Plastisitesi
Doku’ya özgü bir kök hücrenin özel mikroçevre ortamlar›nda baflka bir dokuya ait fonksiyon gören hücreleri oluflturabilme
yetene¤ine kök hücre plastisitesi denir. Bu tarifte iki önemli nokta vard›r. Dokuya özgü bir kök hücre baflka
bir dokunun fonksiyon gösteren hücrelerini oluflturabilmektedir. Baflka dokuya ait hücrelerin yeni dokuya yerleflebilmesi
doku hasar› gibi özel mikroçevre de¤iflikliklerini gerektirmektedir. Nakledilen eriflkin kök hücreleri yeni yerleflti-
¤i yerde fonksiyonel olmal›d›r (7).
Bafllang›çta bir dokuya özgü kök hücrenin baflka bir dokuya ait hücreleri oluflturmas›ndaki mekanizma transdiferansiyasyon
olarak adland›r›l›rken bu terim art›k kullan›lmamaktad›r. Çünkü bir transdiferansiyasyon olay› biyolojik olarak
ispatlanmam›flt›r. Bunun yerine günümüzde dönüflüm kelimesini kullanmaktay›z (16). Bu konuda en çok çal›flma
Hematopoetik Kök Hücre (HKH) ile yap›lm›flt›r. Hayvan çal›flmalar›nda HKH lerin beyin hücreleri, kas hücreleri, kalp
kas› hücreleri, hepatositler, epitel hücrelerine dönüflebildikleri gösterilmifltir (17-22). ‹nsan çal›flmalar›yla da belli ölçüde
HKH plastisitesi oldu¤u gösterilmifltir (23).
Her ne kadar HKH ler normal flartlarda bile de¤iflik dokularda non-hematopoietik hücrelere farkl›laflabilmekte ise
de e¤er bir doku hasar› ve inflamasyon varsa bu çok daha belirgin olmaktad›r. Örne¤in Orlic ve arkadafllar› HKH lerin
deneysel olarak enfarktüs yap›lm›fl bir farenin kalp kas› içine enjekte edildi¤inde fonksiyonel kalp kas› hücrelerine farkl›laflt›¤›n›
göstermifllerdir (21).
Kök hücrenin plastisitesi için, baflka bir dokuya dönüflebilme gücü ve heterojenitesi (mültipotent olmas›) çok önemlidir.
Kök hücreler sadece kendilerine benzer hücre topluluklar› yaratan (klonal olarak ço¤alan) hücreler de¤ildir. Bu
hücreler uygun ortamlar ve salg›lar (büyüme faktörleri vb.) varl›¤›nda de¤iflik klonal topluluklar oluflturabilmektedirler.
Örne¤in fare hematopoietik kök hücre toplulu¤undan yedi büyüme faktörü ile uyar›larak yap›lan kültürlerde 14 de¤i-
- 163 -