12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - ‹leri Kurs
müzde kan al›narak yap›lan hipertansiyon tedavisinin etkin bir yarar› oldu¤u düflünülmemektedir. Bu nedenle hipertansiyon
ataklar›nda terapötik flebetomi tedavisi uzun bir süre önce terk edilmifltir.
Kan ba¤›fl›n›n kolesterol seviyelerini düflürücü etkisi olup olmad›¤› tart›flmal› bir konudur. Baz› araflt›rmac›lar kan
ba¤›fl›n›n kolesterolü etkilemedi¤ini, bütün kan›n kolesterol ile birlikte boflalt›lsa dahi vücudun kolesterol yapmaya devam
etti¤ini, ya¤l› ve buna benzer yiyecekler yenirse kolesterolün artaca¤›n› ifade etmifllerdir. Di¤er bir grup araflt›rmac›
da vücutta demir azalmas›na neden olan kan ba¤›fl› gibi durumlar›n hem LDL oksidatif potansiyelinin hem de HDL
ve apoA konsantrasyonunun artmas›nda etkili oldu¤u sonucuna varm›fllard›r. Ancak bu konuda yap›lan çal›flma say›s›
yetersizdir. Henüz kan›tlanm›fl bilimsel bir yarar› oldu¤u ispatlanmam›flt›r.
Aya¤›ndaki varisli damarlardan kan ba¤›fl› yapmak isteyen bir ba¤›flç› ile karfl›lafl›ld›¤› bildirilmektedir. Kan ba¤›fllaman›n,
hele hele bu ifl için varisli damarlar›n kullan›lmas›n›n varis tedavisinde kesinlikle yeri yoktur.
*Kan vermek s›tmay› iyilefltirir, sar›l›¤a iyi gelir, kafl›nt›lar›m geçer mi?
Yaln›zca sa¤l›kl› kiflilerden kan al›nabilir. Tedavi amaçl› kan vermek için baflvuran tafl›y›c›lar kal›c› olarak reddedilir.
S›tma öyküsü olanlar, son 6 ay içinde s›tma bölgesinde bulunmufl ve s›tmayla uyumlu fakat tan›s› konmam›fl ateflli
bir hastal›¤› olanlar, immünolojik testler yap›l›p antikor negatif oldu¤unu gösterilmedikçe ba¤›fl için uygun donör olamazlar.
Özellikle polisitemili hastalarda alt ekstremitelerde ve vücutta kafl›nt› hissi olur. Kan verince eritrosit azalt›l›p kan›n
viskozitesi düfltü¤ünden hastalar rahatlad›klar›n› ifade etmektedirler. Ancak bu konuda bilimsel bir çal›flma ve kan vermenin
antihistaminik bir etkisi oldu¤unu gösterir bir veri yoktur. Geçmiflte sar›l›k geçirenlerin kan›n›n azalt›larak iyileflti¤i
düflünülmüfltür.
Kan ba¤›fl›n›n, s›tma, sar›l›k ve kafl›nt›l› hastal›klar› tedavi edici bilinen bir etkisi yoktur.
*Kan ba¤›fl› çok zaman al›r
‹deal kan ba¤›fl›nda flebetomi süresi 10 dakikad›r. Kan ba¤›fl›n›n toplam süresi, donör sorgulama formunun doldurulmas›,
de¤erlendirilmesi, ba¤›fl sonras› gözlem vb. ifllemlere ba¤l› olarak 30 – 40 dk civar›nda sürmektedir. Bu da bir
insan hayat›n›n kurtar›lmas› için çok k›sa bir süredir.
*Benden yafl geçti çok yafll›y›m.
Ba¤›flç›lar›n yafl› 18 ile 65 aras›nda olmal›d›r. ‹lk kez kan verecek olan ba¤›flç›larda üst s›n›r 60’d›r. Özel durumlarda
(örn. nadir kan gruplar› için) 65 yafl ve üstü sa¤l›kl› ba¤›flç›lardan y›lda en fazla 1 kez olmak üzere kan al›nabilir.
*Zay›f›m kan veremem.
Vücut a¤›rl›¤› ≥50 kg olan her sa¤l›kl› birey kan verebilir.
*‹laç ald›m kan veremez miyim?
Sadece sa¤l›kl› kiflilerin kan ba¤›flç›s› olarak kabul edildi¤ini dikkate ald›¤›m›zda, baz› ilaçlar› kullanan kifliler kan
ba¤›fl› yapmamal›d›r. Ba¤›fl öncesinde kiflinin kulland›¤› ilaçlar› doktora söylemesi gereklidir. ‹laç kullan›m sebebi, ba-
¤›flç› reddini gerektiren bir hastal›k da olabilir. Ba¤›flç› kabulü konusunda, kan alan hizmet biriminin t›bbi personeli taraf›ndan
onaylanm›fl, s›k kullan›lan ilaçlar›n bir listesinin yap›lmas› önerilir.
*Kan ba¤›fllarsam ifltah›m artar, kilo al›r›m, kilo veririm
Halk aras›nda hala kan ba¤›fl›n›n ifltah› artt›rd›¤›, kilo ald›rd›¤›, zay›flatt›¤›na dair yanl›fl inan›fllar vard›r. Bu tür inan›fllar›n
bilimsel dayana¤› yoktur.
*Ba¤›ml›l›k yapar bir kez kan ba¤›fllay›nca hep vermek gerekir.
Kan ba¤›fl›n›n ba¤›ml›l›k yapt›¤›, konusunda bilimsel verilerle desteklenmifl bir durum söz konusu de¤ildir.
- 197 -