12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TRANSFÜZYONUN METABOL‹K VE F‹Z‹KSEL KOMPL‹KASYONLARI<br />
Sitrat Toksisitesi<br />
H›zl› kan transfüzyonlar›, depolanm›fl kan bileflenlerinde kullan›lan sitrat›n, kalsiyum flelasyonu yap›c› özelli¤inden<br />
dolay› iyonize kalsiyum düzeyinde geçici azalmaya neden olabilir. Masif transfüzyon, plazma de¤iflimi <strong>ve</strong>ya aferez ifllemleri<br />
gibi sitrat içeren büyük hacimlerde plazma transfüzyonu yap›ld›¤› durumlarda sitrat toksisitesi görülebilir. Sitrat<br />
toksisitesi büyük miktarlarda plazman›n <strong>ve</strong>rildi¤i karaci¤er transplantasyonunun bilinen bir komplikasyonudur.<br />
Sitrat, karaci¤er, iskelet kas›, böbrek gibi mitokondriadan zengin dokularda h›zla bikarbonata metabolize olur. Normal<br />
karaci¤er fonksiyonu olan hastalar kan bileflenlerinin transfüzyonunda sitrat infüzyonunu tolere ederler. Karaci¤er,<br />
böbrek yetmezli¤i <strong>ve</strong>ya paratiroid fonksiyon bozuklu¤u olan hastalar ise sitrat toksisitesi için daha fazla risk tafl›rlar. Hipokalsemi<br />
klinik bulgular›n› flok <strong>ve</strong> hipotermisi olan hastalarda daha belirgin gösterir.<br />
Sitrat toksisitesi klinik olarak hipokalsemi semptomlar› ile tan›n›r. Serum kalsiyum düzeylerinde düflme nörönal uyar›lmay›<br />
art›r›r, santral sinir sisteminde solunum merkezinin CO2 ’e hassasiyetini artt›rarak hiper<strong>ve</strong>ntilasyona neden olur.<br />
Miyokard kontraksiyonu iyonize kalsiyumun intraselüler hareketine ba¤l› oldu¤undan hipokalsemi kardiyak fonksiyonu<br />
azalt›r. Periferal <strong>ve</strong> perioral paresteziler (Chevostek <strong>ve</strong> Trousseau bulgular› bazen saptanabilir), kas spazm›, kramplar,<br />
bulant›, kusma, kardiyak aritmi, bradikardi, hipotansiyon <strong>ve</strong> fliddetli oldu¤unda tetani bafll›ca semptomlard›r. Hipokalsemi<br />
serum plazma iyonize kalsiyum düzeyleri ölçülerek do¤rulanabilir. EKG’de QT uzamas› görülebilir ancak<br />
iyonize kalsiyum düzeyi ile do¤rudan bir iliflkisi yoktur <strong>ve</strong> kalsiyum tedavisinin etkisini gözlemek için iyi bir k›lavuz<br />
de¤ildir. Sitrat, magnezyum <strong>ve</strong> çinko gibi di¤er bivalan metalik katyonlar› da ba¤lar. Bu flekilde sitrat toksisitesi klinik<br />
olarak hipomagnezemiyle de kendini gösterebilir.<br />
Hafif sitrat toksisitesi transfüzyon h›z›n›n azalt›lmas› ile idare edilebilir. ‹nfüzyon h›z›n› azaltmak imkans›z <strong>ve</strong>ya etkili<br />
de¤ilse <strong>ve</strong> hasta hipokalsemi semptom <strong>ve</strong> bulgular› gösteriyorsa kalsiyum deste¤i gerekir. Kalsiyum deste¤ine karar <strong>ve</strong>rmek<br />
için en etkili yol e¤er çabuk elde edilebiliyorsa serum iyonize kalsiyum düzeyini ölçmektir. Hiçbir flekilde kalsiyum<br />
direkt olarak kan ünitesine eklenmez çünkü torba içinde p›ht›lar›n oluflumuna neden olur. Hafif sitrat toksisitesinde<br />
oral, progresyon halinde parenteral kalsiyum <strong>ve</strong>rilmelidir.<br />
Hiperkalemi<br />
Eritrositlerin so¤uk ortamda saklanmas›, sodyum-potasyum-trifosfataz›n eritrosit membranlar›nda inhibisyonuna <strong>ve</strong><br />
kan bankas›nda saklanma süresi artt›kça ekstrasellüler potasyumun art›fl›na neden olur. Plazma hacminin düflüklü¤ü<br />
nedeniyle bir ünite eritrosit süspansiyonunun ekstraselüler potasyum yükü taze ünitelerde 0.5 mEq , süresi dolan ünitelerde<br />
ise 5-7 mEq d›r. H›zl› dilüsyon, hücre içine da¤›l›m <strong>ve</strong> renal at›l›m ile transfüzyonlarda hiperkalemik bir etki<br />
görülmez. Hiperkalemi, renal yetmezlikli hastalarda <strong>ve</strong> kardiyak cerrahi <strong>ve</strong> exchange transfüzyon gibi fazla miktarda<br />
transfüzyonun gerekli oldu¤u yenido¤anlarda <strong>ve</strong> prematürelerde bir sorun teflkil edebilir. Di¤er durumlarda h›zl› transfüzyonlarda<br />
bile hiperkalemi geçici bir etki olarak gösterilebilir. Hasta bebekler <strong>ve</strong> risk alt›ndaki eriflkinlerde 5-14 günlükten<br />
daha eski eritrosit ünitelerinin transfüzyon için seçilmemesi <strong>ve</strong>ya y›kanm›fl eritrositlerin <strong>ve</strong>rilmesi tavsiye edilir.<br />
Hipokalemi<br />
Masif transfüzyon s›ras›nda hipokalemi daha s›k rastlanan bir problem olabilir. <strong>Kan</strong> bileflenlerindeki antikoagülan sitrat<br />
bikarbonata metabolize oldu¤unda alkaloz <strong>ve</strong> buna ba¤l› hipokalemi geliflebilir. Hipokalemi komplikasyonu eritrosit<br />
transfüzyonundan daha ziyade masif plazma transfüzyonundan sonra daha s›k görülür.<br />
- 118 -<br />
Prof. Dr. Fatih DEM‹RKAN
Change language