12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 ileri kurs1 - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TRANSFÜZYON TIBBINDA R‹SK YÖNET‹M‹ VE<br />
TRANSFÜZYON GÜVENL‹⁄‹N‹ ARTIRMAK ‹Ç‹N<br />
HEMOV‹J‹LANS VER‹LER‹N‹N KULLANILMASI<br />
<strong>Kan</strong> transfüzyonu, invazif t›bbi giriflimler içinde en gü<strong>ve</strong>nli olanlardan biri olsa da günümüze kadar birçok bildirim,<br />
transfüzyonla iliflkili ölümler <strong>ve</strong> olas› riskleri ortaya ç›karm›flt›r. Gerçek <strong>ve</strong>rilere ulaflmak, kanla bulaflan hastal›klar›n<br />
bilinmesi, transfüzyon takibinin yap›lmas›, baz› hastal›klar›n transfüzyonla iliflkisinin kurulmas›n› beklemeyi gerektirmifltir.<br />
<strong>Kan</strong> transfüzyonu ile iliflkili risklerin tan›mlanmas›, transfüzyonun takibi <strong>ve</strong> bildiriminin iyi yap›lmas› ile gerçek<br />
riskler ortaya ç›kar›labilmifl <strong>ve</strong> tarifleri yap›lm›flt›r.<br />
‹lk kez 1990 y›l›nda transfüzyon yap›lan merkezlerde ifllemi yapacak personelin e¤itimli <strong>ve</strong> deneyimli olmas›,<br />
yaz›l› talimatlar olmas›, hatalar› tan›ma <strong>ve</strong> yönetme e¤itimi <strong>ve</strong>rilmesi; son olarak da gü<strong>ve</strong>nli transfüzyonu hedef alan<br />
önlemlerin uygulanmas› zorunlulu¤u dile getirilmifltir.<br />
Hemovijilans terimi 1990’larda Fransa’da farmakovijilans teriminden türetilen bir sözcük olup Yunan-Latin kökenli<br />
“kana önem <strong>ve</strong>rme” anlam›nda kullan›lm›flt›r. 1990-2000 y›llar› aras›nda ABD’den <strong>ve</strong> 1996-1998 aras›nda ‹ngiltere’den<br />
ilk bildirimler yap›lm›fl <strong>ve</strong> transfüzyonun riskleri, izlenme gere¤i aç›kça ortaya konmufltur (1,2,3). 1994’de ç›kar›lan<br />
bir kanunla Fransa’da hemovijilans terimi tan›t›lm›fl <strong>ve</strong> ilk zorunlu transfüzyon izlemi <strong>ve</strong> bildirimi bafllat›lm›flt›r.<br />
Fransa’dan sonra ‹ngiltere, Yunanistan, ‹sviçre, ‹rlanda, Lüksemburg, Hollanda <strong>ve</strong> ‹s<strong>ve</strong>ç’de ulusal hemovijilans sistemleri<br />
kurulmufltur.<br />
Daha sonra bu terimin çeflitli tarifleri yap›lm›flt›r.<br />
2001/83/EC say›l› Avrupa <strong>Kan</strong> Direktifi’nde 5. bölüm tamamen hemovijilans kavram›na ayr›lm›fl <strong>ve</strong> afla¤›daki gibi<br />
tarif edilmifltir:<br />
“<strong>Kan</strong> ba¤›flç›s› <strong>ve</strong>ya al›c›s›nda ciddi yan etki <strong>ve</strong>ya beklenmeyen olay <strong>ve</strong>ya tepkiler ile ilgili bir dizi organize sür<strong>ve</strong>yans<br />
ifllemleridir.” Direktifte kan›n toplanmas›ndan kullan›m›na kadar her türlü ciddi yan etki <strong>ve</strong> beklenmeyen olaylar›n<br />
kay›t alt›na al›nmas›, izlenmesi <strong>ve</strong> sonuçlar›n de¤erlendirilmesi için ortak bir sistem olmas› gerekti¤i belirtilmifltir.<br />
30 Eylül 2005 tarihli 2005/61/EC say›l› “kan›n izlenebilirli¤i <strong>ve</strong> ciddi yan etki <strong>ve</strong> reaksiyonlar›n bildirimi konulu Komisyon<br />
Direktifinde “izlenebilirlik” her ünite kan›n al›nd›¤› ba¤›flç›dan son kullan›c›ya kadar (al›c› hasta, t›bbi ürün üreticisi<br />
<strong>ve</strong>ya at›k) izlenebilmesi olarak tarif edilir (4).<br />
2005/61/EC say›l› Avrupa Komisyonu Direktifine göre toplanmas› gereken bilgiler;<br />
- <strong>Transfüzyon</strong> yap›lan toplam hasta say›s›,<br />
- Kullan›lan kan <strong>ve</strong> kan ürünü say›s›,<br />
- <strong>Kan</strong> <strong>ve</strong> kan ürünü sa¤lanan ba¤›flç› say›s›,<br />
- Yan etki/ reaksiyon insidans›.<br />
Bu bilgiler 30 y›l süreyle saklan›r <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rilerle risk analizi yap›l›r (6).<br />
Ver<strong>ileri</strong>n toplanmas› ile;<br />
1- <strong>Transfüzyon</strong> zincirinin analizi yap›l›r,<br />
2- Yan etki <strong>ve</strong> son anda önlenmifl hatalar tan›n›r,<br />
3- E¤itim planlan›r,<br />
4- ‹fllemlerin tan›mlanmas› <strong>ve</strong> yap›lanmas› yap›l›r.<br />
1997 y›l›nda Avrupa Birli¤i ülkelerinde kan gü<strong>ve</strong>nli¤ini art›rmak için Fransa’da ilk “Avrupa Hemovijilans Semine-<br />
- 31 -<br />
Doç. Dr. Meral SÖNMEZO⁄LU
Change language