17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Dolny Œl¹sk
5.4.3. Wstêpna ocena wartoœci ornitologicznej terenu badañ
Na pocz¹tku lat osiemdziesi¹tych na powierzchni badawczej £¹ki w Dolinie
Szprotawy by³y jednym z najwa¿niejszych lêgowisk siewkowców na Œl¹sku [Dyrcz
i in. 1991]. GnieŸdzi³o siê tam do 12-13 par rycyka (Limosa limosa), 4-10 par krwawodzioba
(Tringa totanus), do 4 par kulika wielkiego (Numenius arquata) i kilkanaœcie
par kszyka (Gallinago gallinago) [Cieœlak i in. 1991]. W nastêpnych latach miejsce to
straci³o na znaczeniu. Ca³kowicie wycofa³y siê rycyk i krwawodziób. Zmniejszy³a siê
liczba par bekasa, którego liczebnoœæ w roku 1994 oceniono na 5 par na ca³ym obszrze
³¹k [Adamski i in. 1994], a w roku 1995 stwierdzono tylko jedn¹ parê na omawianym
wycinku terenu. Lêgowym gatunkiem pozosta³ kulik wielki (1 para), ale jego lêgi
w ostatnich 10 latach by³y stwierdzane nie co roku (Kartoteka Zak³adu Ekologii
Ptaków Uniwersytetu Wroc³awskiego.
Spadek znaczenia tego terenu dla siewkowców (Charadrii) jest wynikiem dzia³ania
kilku czynników. Pierwszym z nich by³o udro¿nienie kana³ów melioracyjnych
i w konsekwencji osuszenie ³¹k zagospodarowanych. Spowodowa³o to obni¿enie
poziomu wód gruntowych do oko³o 1 m poni¿ej powierzchni ziemi. Fragment ten
w pierwszej po³owie lat osiemdziesi¹tych poroœniêty by³ turzycowiskami, mocno
podmok³ymi wczesn¹ wiosn¹, a obecnie s¹ tu ³¹ki koœne.
Istotnym czynnikiem wp³ywaj¹cym na stan ³¹k niezagospodarowanych by³y niekorzystne
stosunki wodne, jakie panowa³y przez szereg ostatnich lat i spowodowa³y
znaczne przesuszenie terenu. Dodatkowo przyczyni³ siê do tego najprawdopodobniej
g³êboki kana³ odwadniaj¹cy, biegn¹cy wzd³u¿ drogi. Kolejnym czynnikiem
by³o zaprzestanie jakiejkolwiek dzia³alnoœci rolniczej, w tym wypasu byd³a, na obszarze
na pó³noc od drogi. Spowodowa³o to znaczny rozwój roœlinnoœci zielnej,
a przede wszystkim pozostawienie suchej, wysokiej roœlinnoœci w nastêpnym sezonie.
W konsekwencji, jeœli nawet teren by³ wiosn¹ podmok³y, to nie nadawa³ siê do
zasiedlenia przez siewkowce. Zale¿noœci miêdzy wilgotnoœci¹ terenu i struktur¹
roœlinnoœci w okresie wiosennym a wystêpowaniem siewkowców nalepiej ilustruj¹
dane z lat 1980-1981 oraz 1994-1995. Pod koniec zimy 1980 r. znaczne przestrzenie ³¹k
zosta³y wypalone, a wczesn¹ wiosn¹ teren by³ mocno podmok³y. W roku tym na
badanym obszarze gnieŸdzi³o siê 12-13 par rycyka (Limosa limosa) i 10 par krwawodzioba
(Tringa totanus). W rok póŸniej teren by³ równie podmok³y, jednak przestrzeñ
zajmowana przez nisk¹ roœlinnoœæ zmniejszy³a siê wskutek ograniczonego koszenia
i wypasu byd³a. W rezultacie liczebnoœæ rycyka spad³a do 7-8 par, a krwawodzioba
(Tringa totanus) do 3-5 par. W roku 1994 powierzchnia by³a tak¿e mocno zalana wod¹,
ale brak by³o w zasadzie miejsc o niskiej roœlinnoœci umo¿liwiaj¹cej gniazdowanie
siewkowcom (Charadrii). W roku 1995 znaczne po³acie terenu zosta³y co prawda
wypalone, jednak by³y one zdecydowanie suchsze ni¿ w poprzednim roku. W obu
latach nie stwierdzono ani jednej pary rycyka i krwawodzioba.
Porównuj¹c liczebnoœæ niektórych gatunków w latach 1994-1995 mo¿na stwierdziæ,
¿e dla czêœci z nich w drugim z badanych lat odnotowano ni¿sz¹ liczebnoœæ.
Z pewnoœci¹ czêœciowo jest to zwi¹zane z mniejsz¹ iloœci¹ czasu poœwiêconego na
penetracjê terenu w roku 1995. Tym niemniej wydaje siê, ¿e wypalenie czêœci ³¹k
wp³ynê³o na zmniejszenie liczebnoœci œwierszczaka (Locustella naevia), a znacznie
mniejsze nawodnienie tego terenu niekorzystnie wp³ynê³o na liczebnoœæ rokitniczki
119