17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

6
Pojezierze Mazurskie
6.1. Wstêp
W dobie gwa³townych przekszta³ceñ ustrojowo-gospodarczych w sytuacji szczególnie
zagro¿onej znalaz³y siê wiêksze obszary torfowisk i terenów podmok³ych,
które nie maj¹ statusu ochronnego (np. rezerwatu przyrody). Liberalizacja zasad
obrotu gruntami, prywatyzacja i aktywna dzia³alnoœæ gospodarcza osób fizycznych
sprawi³y, ¿e te cenne przyrodniczo obiekty znalaz³y siê w krêgu zainteresowañ wielu
podmiotów gospodarczych. Traktowane do niedawna jako nieu¿ytki dziœ postrzegane
s¹ jako Ÿród³a cennych surowców, jak np. wapna ³¹kowego, trzciny czy torfu.
Dewastacji gospodarczej czêsto nie zapobiegaj¹ takie przywileje, jak nadanie statusu
u¿ytku ekologicznego czy rangi ostoi wa¿nej dla ptaków w skali kraju. Zdecydowana
wiêkszoœæ torfowisk i terenów podmok³ych najczêœciej nie ma ¿adnego statusu
ochronnego. St¹d pilna potrzeba szybkiej inwentaryzacji takich miejsc i podjêcie
dzia³añ maj¹cych na celu ich ochronê.
Du¿e powierzchniowo i w miarê dobrze zachowane tereny podmok³e s¹ dziœ na
Pojezierzu Mazurskim bardzo nieliczne w porównaniu do stosunkowo du¿ej liczby
bagien i terenów podmok³ych o niewielkiej i œredniej powierzchni, np. torfowiska
œródleœne, œródpolne oczka polodowcowe, bagniste obrze¿a jezior. Na wiêkszoœci
obszarów pojezierza, gdzie przewa¿a silnie zró¿nicowany geomorfologicznie krajobraz
morenowy, rozleg³e obszary bagien nigdy nie by³y czêste. Ich wiêksze powierzchnie
powstawa³y w du¿ych obni¿eniach otoczonych wzgórzami morenowymi,
a wype³nionych p³ytkimi, zarastaj¹cymi jeziorami, które s¹ przewa¿nie przynajmniej
czêœciowo zmeliorowane, np. Nietlickie Bagna, Staœwiñskie £¹ki, Dymerskie £¹ki
i Bagno £awki ko³o Rynu. Na Pojezierzu Mazurskim bardziej rozleg³e obszary torfowisk
niskich, przypominaj¹ce nieco potê¿ne torfowiska na s¹siednich Kurpiach czy
na Nizinie Pó³nocnopodlaskiej, wystêpowa³y na Równinie Staropruskiej w dolinach
takich rzek, jak: Guber, Dajna, Liwna oraz na po³o¿onej na po³udniu regionu
Równinie Mazurskiej (doliny rzek: Omulwi, Rozogi, Szkwy i Pisy). W porównaniu
135