17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Dolny Œl¹sk
(Lanius collurio), kruk (Corvus corax), trznadel (Emberiza citrinella) oraz potrzos
(E. schoeniclus).
5.5.3. Wstêpna ocena wartoœci ornitologicznej terenu badañ
Brak danych o wartoœci ornitologicznej tych ³¹k przed ich zmeliorowaniem uniemo¿liwia
szczegó³owe przeœledzenie zmian w awifaunie spowodowanych melioracj¹.
Wiadomo jednak, ¿e w okresie intensywnego u¿ytkowania ³¹k mia³y one niewielk¹
wartoœæ jako miejsce bytowania awifauny. Znaczne ograniczenie u¿ytkowania
³¹k w ostatnim okresie i zaniedbanie urz¹dzeñ melioracyjnych spowodowa³o wtórne
zabagnienie niektórych fragmentów badanego obszaru. W roku 1992 przeprowadzono
na wybranych fragmentach obu czêœci ³¹k badania iloœciowe zespo³u ptaków
na powierzchniach próbnych (120 i 110 ha). Uzyskane wyniki wykaza³y, ¿e ³¹ki
zasiedlane s¹ przez typowy zespó³ ³¹kowych gatunków ptaków [Witkowski i in.
1985], gdzie do gatunków dominuj¹cych zaliczaj¹ siê skowronek (Alauda arvensis),
œwiergotek ³¹kowy (Anthus pratensis) i pokl¹skwa (Saxicola rubetra). Stosunkowo
liczny udzia³ w ugrupowaniu takich gatunków jak potrzos, rokitniczka (Acrocephalus
schoenobaenus) czy trzcinniczek (A. scirpaceus) wskazuje jednak, ¿e zespó³ ten zosta³
wzbogacony o gatunki charakterystyczne dla terenów podmok³ych. W roku 1995
poziom wody w rowach melioracyjnych by³ przez wiêkszoœæ sezonu lêgowego wysoki,
co wp³ynê³o dodatnio na wilgotnoœæ terenu i wzbogacenie awifauny o gatunki
typowe dla podmok³ych ³¹k, takich np. jak: ¿uraw, kropiatka, derkacz, oraz wzrost
liczebnoœci kszyka. W dalszym ci¹gu jednak ³¹ki nie stwarzaj¹ dogodnych warunków
dla innych gatunków siewkowców, np. dla rycyka (Limosa limosa), czy krwawodzioba
(Tringa totanus), a liczebnoœæ czajki (Vanellus vanellus) jest równie¿ bardzo niska.
NajwyraŸniej gatunkom tym nie odpowiada obecna struktura roœlinnoœci, która jest
dla nich za wysoka. Paradoksalne, ¿e czynnik, który zosta³ wymieniony jako zagro-
¿enie walorów ornitologicznych tego terenu, czyli wypalanie ³¹k, móg³by przyczyniæ
siê do przekszta³cenia siedliska w sposób sprzyjaj¹cy osiedleniu siê tam siewkowców.
Zreszt¹ jedyna stwierdzona na tym terenie kropiatka (Porzana porzana) trzyma³a
siê wyraŸnie fragmentu podmok³ej ³¹ki wypalonego wczesn¹ wiosn¹.
Na powierzchni badawczej £¹ki ko³o Marchwisk wystêpuje jeden gatunek wpisany
do “Polskiej czerwonej ksiêgi zwierz¹t” [G³owaciñski 1992] – kropiatka (Porzana
porzana) oraz 6 gatunków zaliczanych do zagro¿onych lub potencjalnie zagro¿onych
na Œl¹sku [Dyrcz i in. 1991]: krakwa (Anas strepera), derkacz (Crex crex), kszyk (Gallinago
gallinago), œwiergotek ³¹kowy (Anthus pratensis), œwierszczak (Locustella naevia)
i g¹siorek (Lanius collurio). Zagêszczenie œwiergotka ³¹kowego jest jednym z wiêkszych
odnotowanych na Œl¹sku i siêga 4,2 pary/10 ha [Dyrcz i in. 1991; Witkowski
i in. 1995].
5.5.4. Zagro¿enie i ochrona wartoœci ornitologicznej terenu badañ
Podstawowym zagro¿eniem walorów przyrodniczych zw³aszcza ornitologicznych
badanego terenu jest dalsze obni¿enie poziomu wód gruntowych i osuszenie
terenu, co spowodowa³aby renowacja systemu melioracyjnego. Wobec bardzo ekstensywnego
u¿ytkowania ³¹k pozostaje te¿ realna groŸba przekszta³cenia u¿ytków
zielonych na grunty orne. Zagro¿eniem jest równie¿ wypalanie znacznych po³aci ³¹k
123