17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Ziemia Lubuska
Uwilgotnienie pozosta³ej czêœci powierzchni by³o zró¿nicowane. Oko³o po³owa
ni¿ej po³o¿ona i s³abiej zmeliorowana, wiosn¹ by³a równie¿ znacznie podtopiona
(0,1-0,5 m), pozosta³a czêœæ stosunkowo sucha.
Miêdzywale przecina³o kilka wij¹cych siê wœród zbiorowisk manny, czêœciowo
tylko uregulowanych kana³ów – pozosta³oœci dawnych starorzeczy. Ich szerokoœæ
waha³a siê od 2 do 4 m, a miejscami nawet wiêcej, g³êbokoœæ zaœ od 1 do 3 m. Cieki
wodne w pozosta³ej czêœci powierzchni badawczej to sieæ lepiej lub gorzej
utrzymanych rowów melioracyjnych o szerokoœci 1-2 m i g³êbokoœci do 1,5 m.
Szata roœlinna badanego obszaru kszta³towa³a siê przede wszystkim pod wp³ywem
dwóch czynników – zró¿nicowanych warunków hydrologicznych i zabiegów
gospodarczych. Na miêdzywalu dominowa³y szuwary z³o¿one z manny mielec
(Glyceria maxima) i mozgi trzcinowatej (Phalaris arundinacea), z domieszk¹ turzycy
zaostrzonej (Carex gracilis). W kilku miejscach przy Warcie rozwija³y siê rozleg³e
trzcinowiska z charakterystycznym udzia³em kielisznika zaroœlowego (Calystegia
sepium). Wzd³u¿ Warty oraz wiêkszych kana³ów i starorzeczy rozwija³y siê zaroœla
krzewiastych wierzb, z pojedynczymi drzewami: wierzby kruchej (Salix fragilis),
wierzby bia³ej (S. alba) i topoli bia³ej (Populus nigra).
Wykorzystanie gospodarcze terenu miêdzywala by³o minimalne. W suche lata
prowadzono tu ekstensywny wypas krów, a oko³o 1/4 powierzchni nieregularnie
koszono. W roku badañ, ze wzglêdu na d³ugo utrzymuj¹cy siê wysoki poziom wód,
a tak¿e ogólny upadek rolnictwa w tym rejonie, skoszono zaledwie kilkanaœcie
hektarów ³¹k.
Tereny poza wa³em to mozaika œrodowisk od najbardziej podmok³ych trzcinowisk,
rozwijaj¹cych siê w obni¿eniach po dawnych starorzeczach, najczêœciej w pobli¿u
kana³ów, poprzez silnie podtopione wysokie turzycowiska, do ³¹k koœnych
i pastwisk, a nawet niewielkich fragmentów pól. Ogólnie czêœæ ta mia³a charakter
otwarty, jedynie w s¹siedztwie wiêkszych fragmentów trzcinowisk oraz przy drogach
i kana³ach zachowa³y siê pojedyncze wierzby i topole. Czêœæ powierzchni
w pobli¿u dawnego PGR Czaplin jeszcze w koñcu lat osiemdziesi¹tych by³a intensywnie
u¿ytkowana (czynne deszczownie, wypas du¿ego stada byd³a), obecnie po
likwidacji tego gospodarstwa rolnego jedynie niewielkie fragmenty ³¹k (kilkanaœcie
ha) by³y dzier¿awione przez rolników i koszone. U¿ytkowane by³y równie¿
fragmenty po³o¿one najbli¿ej S³oñska, w po³udniowej czêœci powierzchni badawczej.
W roku badañ na kilkunastu hektarach prowadzony by³ wypas krów (stosunkowo
ekstensywny, stado do ok. 50 szt.), kilkadziesi¹t hektarów ³¹k zosta³o skoszonych
w koñcu czerwca i w pocz¹tkach lipca.
Badany dok³adniej fragment powierzchni (powierzchnia I rzêdu – 40 ha) po³o¿ony
by³ w jej po³udniowo-zachodniej czêœci, w ca³oœci poza wa³em, który stanowi³ jedn¹
z jego granic. Na jego obszarze dominowa³y mniej lub bardziej podtopione ³¹ki
turzycowe (ok. 50%), suchsze ³¹ki z dominacj¹ traw (30%), trzcinowiska (15%)
i wypasane wyniesienia (5%). W ró¿nych miejscach ros³o kilkanaœcie krzewiastych
i kilka drzewiastych wierzb.
Obszar powierzchni nie by³ dotychczas objêty ¿adn¹ form¹ ochrony prawnej,
jednak w jego s¹siedztwie, kilkaset metrów od zachodniej granicy, le¿y tzw.
Kostrzyñski Zbiornik Retencyjny, w obrêbie którego utworzono wysokiej rangi
rezerwat ptaków wodnych i b³otnych S³oñsk.
83