17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Ma³opolska
wane doniesienia maj¹ charakter raczej przyczynkowy [Æmak 1988, Æmak,
Stachurski 1988, Proñczuk 1980].
Pomimo stwierdzenia interesuj¹cych gatunków nale¿y okreœliæ trendy liczebnoœciowe
wszystkich rzadszych przedstawicieli awifauny jako malej¹ce (byæ mo¿e
z wyj¹tkiem b³otniaka ³¹kowego). Wobec zmniejszenia powierzchni bagien na skutek
melioracji musia³a zmniejszyæ siê liczebnoœæ gêgawy, b³otniaka stawowego, b¹ka,
czapli siwej, ust¹pi³ te¿ kulik wielki (niepublikowane dane Walasza i in. z po³owy lat
osiemdziesi¹tych). Przed osuszeniem g³ównych rozlewisk istnia³a tam kolonia
œmieszki (Larus ridibundus), licz¹ca co najmniej kilkadziesi¹t gniazd – obecnie jest ich
tylko kilka, a charakter miejsca w którym mewy siê gnie¿d¿¹ wskazuje, ¿e mo¿e byæ
ono tymczasowe.
Nie stwierdzono lêgów sowy b³otnej (Asio flammeus) ko³o Umianowic [Æmak,
Stachurski 1988, Zarz¹d Nadnidziañskiego Parku Krajobrazowego, inf. ust.] – teren
ten by³ wyj¹tkowo dobrze penetrowany ze wzglêdu na jego po³o¿enie w obrêbie
powierzchni I rzêdu – nale¿y wiêc przypuszczaæ, ¿e równie¿ ten gatunek ust¹pi³
z tego obszaru. Nie stwierdzono te¿ obok perkozka (Tachybaptus rufficollis) obecnoœci
pozosta³ych perkozów. Ustêpowanie wszystkich tych gatunków jest zwi¹zane
z obni¿eniem poziomu wody na rozlewiskach.
11.2.4. Zagro¿enie i ochrona wartoœci ornitologicznej terenu badañ
Rozlewiska œrodkowej Nidy s¹ obiektem niezwykle wartoœciowym z wielu punktów
widzenia. Niecka Nidziañska jest obszarem o niezwyk³ym bogactwie florystycznym
i faunistycznym (olbrzymia reprezentacja gatunków notowanych w Czerwonych
Ksiêgach). Wystêpowanie krasu wapiennego i gipsowego umo¿liwi³o
zachowanie reliktowej roœlinnoœci oraz zwi¹zanej z ni¹ fauny. Naturalny krajobraz
Nidy stanowi równie¿ ostojê dla wielu gatunków roœlin i zwierz¹t. Wystêpowanie
tak wielu rodzajów ciekawych i rzadkich œrodowisk na tak ma³ym terenie zas³uguje
na daleko id¹c¹ ochronê. W tym celu powo³ano w 1986 r. Zespó³ Parków Krajobrazowych
Ponidzia z siedzib¹ w Piñczowie, ochrony dziedzictwa przyrodniczego
najciekawszych rejonów Niecki Nidziañskiej, ³¹cznie na powierzchni 82 648 ha
[Koœcielska, Tokarska 1993]. W celu ochrony naturalnej doliny Nidy, jej rzeŸby
i charakteru oraz fauny i flory zosta³ utworzony Nadnidziañski Park Krajobrazowy
(NPK) 22 875 ha. Parki Krajobrazowe Ponidzia s¹ po³¹czone w jeden zespó³ z Parkami
Krajobrazowymi Gór Œwiêtokrzyskich, a siedzib¹ ich w³adz s¹ Kielce. Zarz¹d
Parków Krajobrazowych jest niedoinwestowany i nie posiada œrodków na realizacjê
wielu zadañ – dzia³a raczej tylko z powodu indywidualnej energii i zaanga¿owania
swoich pracowników. Wojewódzki Konserwator Przyrody wykazuje s³abe zaanga-
¿owanie w ochronê rozlewisk.
Rozlewiska œrodkowonidziañskie s¹ w ca³oœci objête granicami Nadnidziañskiego
Parku Krajobrazowego. Obecnie, zgodnie z now¹ ustaw¹ o ochronie przyrody,
w Nadnidziañskim Parku Krajobrazowym planuje siê utworzenie na rozlewiskach,
na obszarach nale¿¹cych do Skarbu Pañstwa, u¿ytku ekologicznego (jego granice
przedstawiono na rys. 11.1).
Niestety powo³anie Nadnidziañskiego Parku Krajobrazowego nast¹pi³o zbyt
póŸno, by skuteczne ochroniæ bagna nadnidziañskie przed melioracj¹. Wiêksza ich
297