17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Ziemia Lubuska
nego. W pierwszej kompleksowej monografii tego terenu [Nowysz, Weso³owski
1972] znaleŸæ mo¿na szereg informacji przynajmniej czêœciowo odnosz¹cych siê do
terenów poza zbiornikiem. Nieliczne dane o bardziej interesuj¹cych gatunkach gniazduj¹cych
na badanym terenie, zawieraj¹ tak¿e prace Jermaczka i in. [1990, 1993].
Wiele niepublikowanych informacji z lat 1996-1993 znaleŸæ mo¿na równie¿
w Lubuskiej Kartotece Przyrodniczej oraz w monografii faunistycznej ptaków Ziemi
Lubuskiej [Jermaczek i in. 1995].
Bardziej interesuj¹ce informacje z okresu lêgowego pochodz¹ce z lat poprzedzaj¹cych
badania to dane o regularnym, choæ corocznie tylko prawdopodobnym, gniazdowaniu
b³otniaka ³¹kowego (Circus pygargus), gniazdowaniu kilku par derkacza
(Crex crex), kropiatki (Porzana porzana), dziwonii (Carpodacus erythrinus), pustu³ki
(Falco tinnunculus) i in. Na prze³omie lat szeœædziesi¹tych i siedemdziesi¹tych gatunkiem
jeszcze stosunkowo licznie gniazduj¹cym w okolicach S³oñska, prawdopodobnie
równie¿ na badanym terenie, by³a kraska (Coracias garrulus), jednak w ostatnim
dziesiêcioleciu, mimo regularnie prowadzonych obserwacji, nigdy ju¿ nie stwierdzono
tego gatunku.
Spoœród danych z okresu pozalêgowego (Lubuska Kartoteka Przyrodnicza)
podkreœliæ nale¿y obserwacje w obrêbie badanej powierzchni du¿ych stad ptaków
wodnych, a przede wszystkim ³abêdzi, koczuj¹cych na miêdzywalu, g³ównie jesieni¹
i zim¹, oczywiœcie w dogodnych warunkach wodnych i lodowych. W korzystne lata,
od listopada do stycznia, obserwowano tu do 400 ³abêdzi, w tym do 300 ³abêdzi
krzykliwych (Cygnus cygnus). Du¿ym stadom ptaków wodnych, podobnie jak na
obszarze rezerwatu g³ównie kaczki w³aœciwe, gêœ zbo¿owa (Anser fabalis) i ³yska
(Fulica atra) licznie towarzyszy³y bieliki (Haliaeetus albicilla) – na badanym odcinku
miêdzywala do 5 os. jednoczeœnie. Na terenach poza wa³ami w okresie jesiennym
i zimowym koncentrowa³y siê natomiast licznie ptaki drapie¿ne od¿ywiaj¹ce siê
drobnymi gryzoniami: myszo³ów (Buteo buteo), rzadziej b³otniak zbo¿owy (Circus
cyaneus) i myszo³ów w³ochaty (Buteo lagopus), sporadycznie sowa b³otna (Asio
flammeus). Zagêszczenie koczuj¹cych tu ptaków drapie¿nych niejednokrotnie przekracza³o
10 os./km 2 . Rozleg³e kompleksy ³¹k stanowi³y równie¿ obfit¹ bazê pokarmow¹
dla nocuj¹cych na terenie Kostrzyñskiego Zbiornika Retencyjnego gêsi
zbo¿owej, bia³oczelnej, gêgawy (Anser fabalis, A. albifrons, A. anser) – obserwowano tu
¿eruj¹ce stada do 2 tys. os.
Dolina Warty jest najcenniejszym pod wzglêdem znaczenia dla ptaków obszarem
w województwie gorzowskim. Przebadana powierzchnia jest stosunkowo niewielkim,
lecz reprezentatywnym fragmentem dolnego odcinka doliny. W ca³ej dolinie
œrodowiska podobne do opisanych zajmuj¹ powierzchniê kilkuset km 2 .
Naturalny lub zbli¿ony do naturalnego krajobraz doliny Warty oraz odpowiednie
sposoby gospodarowania, zachowa³y siê tu w wielu miejscach w stanie niezmienionym
od kilkudziesiêciu lat. Dziêki temu utrzymuj¹ siê tu warunki do gniazdowania
stosunkowo licznych populacji gatunków gdzie indziej zanikaj¹cych
w szybkim tempie.
Przyjmujac za podstawê dane uzyskane na przebadanej powierzchni i odnosz¹c je
do obszarów podobnych œrodowisk w dolinie Warty mo¿na mówiæ (nie uwzglêdniaj¹c
terenu Kostrzyñskiego Zbiornika Retencyjnego) o licz¹cych conajmniej 100,
a byæ mo¿e wiêcej par populacjach derkacza (Crex crex), p³askonosa (Anas clypeata),
87