17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Fundacja IUCN Poland
9.2.4. Zagro¿enie i ochrona wartoœci ornitologicznej terenu badañ
Opisywany obszar znajduje siê w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu
Pilicy woj. radomskiego. Ze wzglêdu na bogaty gatunkowo i iloœciowo sk³ad awifauny
lêgowej potwierdzony wynikami niniejszych badañ oraz jego kluczowe znaczenie
ze wzglêdu na zachowanie fauny w dolinie Pilicy proponuje siê obj¹æ ten teren
ochron¹ tworz¹c Park Krajobrazowy. Do objêcia t¹ form¹ ochrony kwalifikuje siê
przede wszystkim fragment doliny pomiêdzy miejscowoœciami Nowe Miasto nad
Pilic¹ i Micha³ów. Na omawianym obszarze wystêpuj¹ ponadto rzadkie gatunki
roœlin oraz cenne pod wzglêdem fitosocjologicznym zespo³y [Osuchowska 1991].
W granicach proponowanego Parku Krajobrazowego znajduj¹ siê aktualnie 2 rezerwaty
Tomczyce i Majdan oraz projektowane s¹ dalsze cztery.
Do najwa¿niejszych zagro¿eñ tego obszaru nale¿y zaliczyæ postêpuj¹ce odwodnienie
terasy zalewowej, spowodowane przypuszczalnie wybudowaniem w œrodkowym
biegu rzeki zbiornika zaporowego Sulejów oraz nadmiern¹ jego eksploatacj¹
przez aglomeracjê ³ódzk¹. Zmniejszenie wielkoœci przep³ywów w Pilicy wywo³uje
równie¿ znajduj¹ca siê na granicy wododzia³ów zlewni Pilicy i Warty kopalnia wêgla
brunatnego Be³chatów. Powsta³y wokó³ kopalni lej depresyjny wp³ywa na zmniejszenie
zasobów wodnych zlewni Pilicy.
Badania przyrodnicze prowadzone przed wybudowaniem zbiornika i po oddaniu
go do eksploatacji w 1973 r. wskazuj¹, ¿e œrodowisko przyrodnicze ulega postêpuj¹cej
degradacji [Fagasiewicz 1963, Chmielewski i Tabor 1994, Chmielewski i in.
1990, 1993, Markowski 1982, 1984, Osuchowska 1991]. Nastêpuje powolna degradacja
zbiorowisk roœlinnych charakterystycznych dla ³¹k dobrze uwilgotnionych w kierunku
zespo³ów suchoroœlowych. Stwierdzono wycofywanie siê oraz spadek liczebnoœci
ptaków wodno-b³otnych w wielu miejscach doliny. Brak wylewów jest jedn¹ z g³ównych
przyczyn znacznego ubo¿enia gleb. Klasy bonitacyjne u¿ytków zielonych
w wielu gminach nadpilicznych w woj. radomskim wskazuj¹ na znaczn¹ przewagê
powierzchni okresowo lub trwale suchych. Powa¿nym zagro¿eniem œrodowiska
przyrodniczego w dolinie Pilicy jest równie¿ niekontrolowana zabudowa letniskowa
terasy zalewowej, która w przysz³oœci mo¿e znacznie utrudniæ zwiêkszanie zasobów
wodnych tej rzeki, przez tzw. kontrolowane zalewy wodami zgromadzonymi
w Zbiorniku Sulejowskim. Utrudnia to równie¿ ochronê zasobów przyrodniczych
doliny. Zagospodarowanie doliny powinno jednak umo¿liwiaæ zarówno rolnicze
u¿ytkowanie tego terenu (przede wszystkim gospodarkê pastwiskowo-³¹kow¹), jak
i jego wykorzystanie turystyczne. Wody Pilicy nale¿¹ do III-IV klasy czystoœci. Nale-
¿y d¹¿yæ do wyeliminowania punktowych Ÿróde³ ska¿enia i doprowadziæ do I-II
klasy czystoœci wód rzecznych. Wp³ynie to niew¹tpliwie na wzrost ró¿norodnoœci
biologicznej wód w tym na jej zarybienie.
W dolinie mo¿na wyró¿niæ dwie grupy gleb: gleby torfowo-mu³owe oraz mady
piaszczyste. W wielu miejscach doliny obserwuje siê zaorywanie ³¹k i pastwisk
i przekszta³canie ich na pola uprawne. Taka gospodarka prowadzi do degradacji
naturalnie ukszta³towanej doliny, której gleby ze wzglêdu na ich typ – lekkie, ubogie
w sk³adniki od¿ywcze – nie nadaj¹ siê pod uprawy rolne. Zbiory s¹ niskie i nieop³acalne,
gleby natomiast ulegaj¹ powolnej erozji i wyja³owieniu przekszta³caj¹c siê
w piaszczyska. W obrêbie badanej powierzchni do istotnych zagro¿eñ nale¿y tak¿e
zaliczyæ wypalanie trzcinowisk oraz wyr¹b zadrzewieñ olszowych.
238