17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Fundacja IUCN Poland
Pojezierza £êczyñsko-W³odawskiego, uznawanego jako atrakcyjne œrodowisko
gniazdowania gatunków zwi¹zanych z otwartymi terenami ³¹k i torfowisk [Dyrcz
i in. 1973].
Rzeka Tyœmienica wyp³ywa z jeziora RogóŸno na Pojezierzu £êczyñsko-W³odawskim
wchodz¹cym w sk³ad Polesia Lubelskiego [Kondracki 1988]. Na badanym,
górnym odcinku biegnie ku pó³nocnemu zachodowi przez maj¹c¹ poleski charakter
Równinê £êczyñsko-W³odawsk¹. Od zachodu fragment ten s¹siaduje z regionami
nale¿¹cymi do Niziny Po³udniowo-Podlaskiej, reprezentowanej tu przez Wysoczyznê
Lubartowsk¹ [Kondracki 1994].
W górnym odcinku Tyœmienica p³ynie rozleg³¹ równin¹, powsta³¹ w wyniku akumulacji
piasków po ust¹pieniu l¹dolodu, tzw. stadium Warty. W póŸniejszym okresie
na skutek nagromadzenia utworów pochodzenia organicznego powsta³y tu
rozleg³e – obecnie zmeliorowane – obszary torfowiskowe, których mi¹¿szoœæ waha
siê od 0,5 do 6,0 m [Bary³a 1974]. Dolinê wype³niaj¹ ubogie w sk³adniki pokarmowe
gleby bagienne, nie sprzyjaj¹ce dobremu plonowaniu ³¹k. Brzegi doliny pokrywaj¹
gleby bielicowe.
Pod wzglêdem klimatycznym omawiany teren wchodzi w sk³ad Krainy Che³msko-Podlaskiej,
nale¿¹cej do regionu klimatycznego Wielkich Dolin o cechach klimatu
kontynentalnego. Klimat ten charakteryzuje siê nag³ymi przejœciami pór roku oraz
du¿ymi amplitudami temperatur rocznych. Suma opadów w skali roku wynosi
550 mm, przy czym przewagê maj¹ opady letnie. Œrednia roczna temperatura wynosi
6,9 o C, osi¹gaj¹c skrajne wartoœci w lipcu i w styczniu. Sezon wegetacyjny, rozpoczynaj¹cy
siê miêdzy 5 i 10 kwietnia a koñcz¹cy miêdzy 28 paŸdziernika a 2 listopada,
trwa 205-211 dni [Dec 1985].
Do Tyœmienicy wprowadzane s¹ wody obce piêtrzone w jeziorach: Dratów, Krzczeñ,
Domaszne i Mytycze, spe³niaj¹cych rolê zbiorników retencyjnych w systemie
Kana³u Wieprz-Krzna [Janiec 1993]. Na badanym odcinku rzekê ze wzglêdu na
zanieczyszczenia biologiczne i fizykochemiczne kwalifikuje siê do drugiej [GUS 1991]
lub trzeciej (dane WIOŒ w Lublinie z 1993 r.) klasy czystoœci.
Pod wzglêdem administracyjnym obszar ten po³o¿ony jest w woj. lubelskim
w gm. Uœcimów i Ostrów Lubelski.
Dolina Tyœmienicy zosta³a niezauwa¿ona w trakcie tworzenia Ekologicznego Systemu
Obszarów Chronionych w województwie lubelskim [Wilgat 1990]. Omawiany
fragment doliny jedynie w po³udniowej czêœci wchodzi w sk³ad otuliny Parku
Krajobrazowego Pojezierze £êczyñskie. Jedynie fragment doliny wraz ze stawami
rybnymi w Siemieniu znalaz³ siê wœród najcenniejszych ostoi ptaków w Polsce
[Gromadzki i in. 1994]. W krajowej Sieci Ekologicznej obszarowi temu nadano rangê
biocentrum i strefy buforowej [Liro A. red. 1995].
Badania prowadzono w ca³ej szerokoœci doliny Tyœmienicy po³o¿onej na po³udnie
od Ostrowa Lubelskiego. Powierzchnia badana od strony po³udniowej koñczy siê na
wysokoœci wsi Rudka Kijañska. Granice powierzchni wyznacza³ styk œrodowisk
³¹kowych i polnych. £¹cznie obserwacjami objêto powierzchniê 927 ha.
Na badanej powierzchni obserwowano du¿e wahania poziomu wód powierzchniowych.
Ró¿nice wystêpowa³y zarówno w poszczególnych latach, jak i w obrêbie
sezonu. Najwy¿szy poziom wody wystêpowa³ w okresie roztopów wiosennych –
w marcu i kwietniu. W tym okresie w obni¿eniach doliny powstawa³y znacznej
274