17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Fundacja IUCN Poland
pratense), tomki wonnej (Anthoxanthum odoratum) i licznych roœlin kwiatowych (m.in.
storczyków). Siedliska bardziej mokre zajmuj¹ rozleg³e, jednogatunkowe p³aty turzycy
zaostrzonej (Carex gracilis) lub turzycy pospolitej (C. fusca), a tak¿e znacznie mniejsze
p³aty turzycy pêcherzykowatej (C. versicaria), b¹dŸ we³nianki szerokolistnej
(Eriophorum latifolium). W miejscach stale podtapianych wystêpuje manna jadalna
(Glyceria fluitans).
Naturalny bagienny wygl¹d zachowa³ obszar miêdzy g³ównym korytem Nidy
a Star¹ Nid¹. Jest on pokryty licznymi starorzeczami i oczkami wodnymi oraz zalany
wod¹ w sposób uniemo¿liwiaj¹cy pieszy dostêp do wielu obszarów (g³ównie przy
Starej Nidzie) – na g³êbokoœæ znacznie powy¿ej 1 m. Jest poroœniêty g³ównie mann¹
i doœæ du¿ymi ³anami trzcin, b¹dŸ pa³ki wodnej, tworz¹cymi urozmaicon¹ mozaikê.
Na terenie rozlewisk wystêpuj¹ ma³e (do kilku ha powierzchni) laski olszynowe
(Alnus glutinosa), b¹dŸ naloty m³odych olszyn lub stare pojedyncze drzewa, rosn¹ce
przewa¿nie nad starorzeczami b¹dŸ kana³ami. Wierzby (Salix) wystêpuj¹ g³ównie
wzd³u¿ g³ównego koryta Nidy, tworz¹c wa³ zaroœli szeroki najwy¿ej na kilka metrów,
a w rozproszeniu wzd³u¿ kana³ów. Niekiedy tworz¹ ma³e remizy w niektórych
partiach rozlewisk. Laski olszynowe s¹ bardzo silnie podtopione i zaroœniête turzyc¹
brzegow¹ (Carex riparia).
Warunki hydrograficzne na omawianym terenie s¹ bardzo urozmaicone. Nida
p³ynie tutaj trzema osobnymi korytami, zbieraj¹c doœæ liczne strumienie i ma³e rzeki.
G³ówne koryto jest tak¿e zasilane bardzo silnymi wyp³ywami wód podziemnych
[A. £ajczak, inf. ust.], co niew¹tpliwie jest zwi¹zane z wystêpowaniem w s¹siedztwie
zjawisk krasowych w ska³ach gipsowych i wêglanowych. G³ówne kana³y Nidy dziel¹
siê w ró¿nych miejscach rozlewisk na pojedyncze ma³e powierzchniowe cieki, które
podtapiaj¹ rozleg³e powierzchnie. Bardzo liczne s¹ starorzecza o doœæ w¹skim korycie
i ma³e oczka wodne poroœniête du¿ymi p³atami gr¹¿ela ¿ó³tego (Nuphar lutea), osoki
aloesowatej (Stratiotes aloides) i w³osienicznika rzecznego (Batrachium fluitans). Koryto
rzeki jest pokryte piaskiem, ³atwo zatem zmienia kszta³t i transportuje du¿e iloœci tego
materia³u, a osadzaj¹c go w czasie wylewów zmienia rzeŸbê terenu.
Sposób wykorzystania gospodarczego tych obszarów zale¿y od ich uwilgotnienia
– du¿a na ogó³ dynamika poziomu wody w Nidzie uniemo¿liwia³a intensywne
wykorzystanie rolnicze tych terenów, poniewa¿ nawet po przeprowadzeniu melioracji
osuszaj¹cych niektóre z nich, by³y ponownie zalewane i zabagniane. Tradycyjnym
sposobem u¿ytkowania gruntów w ca³ej dolinie zalewowej Nidy by³y
pastwiska b¹dŸ ³¹ki, w zale¿noœci od wilgotnoœci i charakteru pod³o¿a jedno-
(turzycowiska) b¹dŸ kilkukoœne (¿yzne ³¹ki z rzêdu Molinietalia). Obszary
zabagnione s¹ wykaszane w zale¿noœci od stopnia naturalnego osuszenia terenu
w ci¹gu lata. Tak¿e dorodniejsze okazy olszy czarnej (Alnus glutinosa) s¹ wycinane
w ci¹gu zimy, gdy zamarzniête pod³o¿e umo¿liwia transport drewna.
Obszary pozosta³ych po zimie suchych turzyc, pa³ki oraz trzcin nie s¹ wypalane,
prawdopodobnie wi¹¿e siê to z wysokim stanem wód na przedwioœniu i niedostêpnoœci¹
tego obszaru. Drobne powierzchnie wypalonych szuwarów zdarza³y siê
jedynie bezpoœrednio przy wsiach. Jedyny wiosenny przypadek podpalenia zdarzy³
siê w maju na turzycowisku le¿¹cym przy Umianowicach, lecz by³ on niewielki.
Tereny otaczaj¹ce omawiany obszar to pola uprawne znajduj¹ce siê na wy¿ej
po³o¿onych miejscach b¹dŸ ³¹ki w obni¿eniach terenu lub bardzo ubogie ma³e laski
286