17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Pojezierze Mazurskie
tymczasem wiosn¹ 1995 r. tylko na 6-8. Odpowiednio na powierzchni Mechowe
Gr¹dy w 1988 r. tokowa³o oko³o 10-12 kogutów, a w 1995 r. 6-7 samców. W dolinie
Górnej Omulwi niew¹tpliwie negatywny wp³yw na liczebnoœæ cietrzewia mia³a
melioracja, w wyniku której g³ówna ostoja i tokowisko tych ptaków zosta³y silnie
osuszone, co znacznie u³atwi³o penetracjê tych miejsc przez ssaki drapie¿ne – lis
(Vulpes vulpes), jenot (Nyctereutes procyonoides), a tak¿e przez dziki (Sus scrofa) i ludzi.
Natomiast w miarê stabilna jest najwiêksza w województwie olsztyñskim populacja
cietrzewi, której centrum tworzy powierzchnia badawcza Jagarzewo.
Zmniejszenie siê liczebnoœci cietrzewi, miejscami gwa³towne, obserwowane jest
ju¿ od oko³o 20 lat tak¿e w innych czêœciach Polski i Europy Œrodkowej, zw³aszcza
w czêœci nizinnej [Tomia³ojæ 1991; Pielowski i in. 1993, Matuszewski, Morow 1995].
Na Pojezierzu Mazurskim, na terenie wojwództw olsztyñskiego i suwalskiego, cietrzew
zosta³ objêty ochron¹ gatunkow¹ na mocy rozporz¹dzeñ wojewodów wiosn¹
1993 r.
Bardzo wyraŸnie zauwa¿alny jest spadek liczebnoœci czajki (Vanellus vanellus),
choæ brak tu precyzyjnych danych, a zjawisko to obserwowane jest na ca³ym obszarze
Warmii i Mazur. WyraŸny wzrost liczebnoœci obserwuje siê w przypadku ¿urawia
(Grus grus). Na powierzchni Dolina Górnej Omulwi ich liczebnoœæ oceniono w 1993 r.
na 3-4 pary, zaœ w 1995 r. na 7-8 par. Ma to przypuszczalnie œciœ³y zwi¹zek z silnym
uwodnieniem biotopów podmok³ych dziêki aktywnoœci bobrów.
W 1995 r. zanotowano wyraŸnie wiêksz¹ liczebnoœæ derkacza (Crex crex) ani¿eli
w pierwszej po³owie lat osiemdziesi¹tych na powierzchniach Dolina Górnej Omulwi
i Mechowe Gr¹dy. Na tej drugiej powierzchni w 1985 r. zanotowano 5-7 odzywaj¹cych
siê samców, a w 1995 r. a¿ 20-25. Du¿e zwiêkszenie liczebnoœci tego gatunku
na powierzchni Mechowe Gr¹dy mo¿e wynikaæ m.in. i z tego, i¿ na czêœci ³¹k w ostatnich
latach zaniechano koszenia, porasta je teraz gêsty ³an zio³oroœli, co bardzo
odpowiada derkaczowi. Wraz z postêpuj¹c¹ sprzeda¿¹ przez Agencjê W³asnoœci
Rolnej Skarbu Pañstwa (AWRSP) gruntów po by³ym PGR rolnikom idywidualnym
ta korzystna dla derkacza sytuacja wkrótce mo¿e siê zmieniæ.
Doœæ stabilne s¹ stanowiska lêgowe orlików krzykliwych (Aquila pomarina). A¿
7 par tych ptaków gniazduje na obrze¿ach powierzchni, Jagarzewo (3 pary), Dolina
Górnej Omulwi (3 pary) i Mechowe Gr¹dy (1 para). Na powierzchni Dolina Górnej
Omulwi w 1986 r. wykryto 3 pary orlików, taki sam stan zastano w 1995 r., podobnie
by³o na dwóch pozosta³ych obszarach.
Zupe³nie inaczej przedstawiaj¹ siê zmiany awifauny na powierzchni Dymerskie
£¹ki. Wykoszenie starej trzciny na du¿ym obszarze najprawdopodobniej sprzyja
zarówno lêgowym, jak i nielêgowym ¿urawiom, a tak¿e nielêgowym stadom kaczek
(Anatidae) i czajek (Vanellus vanellus), jest natomiast niekorzystne m.in. dla b¹ka
(Botaurus stellaris) i b³otniaka stawowego (Circus aeruginosus).
Na wszystkich badanych powierzchniach stwierdzono gniazdowanie pewne lub
prawdopodobne 6 gatunków umieszczonych w “Polskiej czerwonej ksiêdze zwierz¹t"
[G³owaciñski i in. 1992] i na “Czerwonej liœcie zwierz¹t gin¹cych i zagro¿onych
w Polsce" [G³owaciñski i in. 1992]. S¹ to nastêpuj¹ce gatunki: b¹k (Botaurus stellaris),
g¹go³ (Bucephala clangula), b³otniak ³¹kowy (Circus pygargus), kropiatka (Porzana
porzana), kulik wielki (Numenius arquata), wodniczka (Acrocephalus paludicola). Ponadto
w bezpoœrednim s¹siedztwie powierzchni gniazdowa³y b¹dŸ wykorzystywa³y je
163