17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Fundacja IUCN Poland
Niecka Nidziañska stanowi obni¿enie pomiêdzy Wy¿yn¹ Krakowsko-Czêstochowsk¹
a Wy¿yn¹ Kieleck¹. Jej oœ stanowi rzeka Nida. Teren niecki jest bardzo zró¿-
nicowany, co obrazuje a¿ 13 wyró¿nionych subregionów. Powierzchnie badawcze
zlokalizowano na terenie P³askowy¿u Jêdrzejowskiego (Caców), Dzia³u Proszowickiego
(Dolina Nidzicy) i w Dolinie Nidy (Wiœlica, £¹ki Królewskie, £¹ki ko³o Stawów).
Obszar Niecki paradoksalnie nosi charakter wy¿ynny (od 150 – 415 m n.p.m.).
Cech¹ charakterystyczn¹ rzeŸby s¹ garby i drugorzêdne niecki, liczne kopulaste
wzgórza wapienne lub gipsowe poroœniête roœlinnoœci¹ kserotermiczn¹. Nida p³ynie
p³ask¹ dolin¹ o szerokoœci 2-3 km. Zalewane dno pokryte jest piaszczystymi madami.
Lokalnie w starorzeczach powstawa³y torfowiska.
Kolejny region, Kotlina Sandomierska, jest najwiêkszym makroregionem pó³nocnego
Podkarpacia. Jest on podzielony dop³ywami Wis³y na p³askowy¿e, wznosz¹ce
siê 200-260 m n.p.m. Spoœród regionów Ma³opolski mokrad³a zajmuj¹ najwiêksz¹
powierzchniê w³aœnie na terenie Kotliny Sandomierskiej; wiêcej ni¿ 183 000 ha
[Denisiuk i in. 1995]. W obrêbie mezoregionu Nizina Nadwiœlañska zlokalizowano
jedn¹ powierzchniê badawcz¹ – Dolina Drwinki.
Wiêkszoœæ obszarów podmok³ych Ma³opolski nie jest chroniona, a najwiêksz¹ rolê
ochronn¹ dla tego rodzaju terenów pe³ni¹ parki krajobrazowe (np. Jaœliski Park
Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Doliny Sanu, Nadnidziañski Park Krajobrazowy).
Œcis³ej ochronie podlegaj¹ torfowiska na terenie parków narodowych (np. M³aki na
terenie Tatrzañskiego Parku Narodowego, Wo³osate na terenie Bieszczadzkiego
Parku Narodowego). Ochron¹ rezerwatow¹ objête s¹ g³ównie podmok³e lasy oraz
pojedyncze torfowiska (np. Bór na Czerwonem w Kotlinie Nowotarskiej).
W drugiej po³owie kwietnia 1995 r. wykonano objazd rekonesansowy terenu
projektowanych badañ. Wybrano 7 powierzchni badawczych II rzêdu, Kostrze,
Dolina Drwinki, Dolina Nidzicy pod Kazimierz¹ Wlk., £¹ki Królewskie, £¹ki Gorys³awickie,
£¹ki ko³o Stawów, £¹ki w Cacowie. Na ka¿dej z tych powierzchni
wykonano dwa liczenia kontrolne, w nastêpuj¹cych terminach:
Kostrze – 30 IV i 21 VI;
Dolina Drwinki – 13 V i 14 VII;
Dolina Nidzicy pod Kazimierz¹ Wlk. – 16 V i 5 VII;
£¹ki Królewskie – 2-3 V i 10 VI;
£¹ki Gorys³awickie – 1-2 V i 9 VI;
£¹ki ko³o Stawów – 24 IV i 29 VI;
£¹ki w Cacowie – 15 V i 23 VI.
Dolina Wis³y znajduj¹ca siê w Kotlinie Sandomierskiej w bardzo du¿ym stopniu
zosta³a poddana zmianom typowym w wiêkszoœci œrodowisk naturalnych Polski.
Zwi¹zane jest to g³ównie z obni¿eniem zwierciad³a wód gruntowych zwi¹zanych
z uregulowaniem biegu Wis³y. Jej koryto, wyprostowane i wciête na kilka metrów
w g³¹b, skutecznie drenuje wszelkie obszary podmok³e le¿¹ce w bezpoœrednim s¹siedztwie
rzeki. Regulacja Wis³y by³a zwi¹zana z tzw. uproduktywnieniem nieu¿ytków
doliny rzecznej, czyli z niwelacj¹ rzeŸby gruntu, odprowadzaniem wody z rozlewisk,
zasypywaniem starorzeczy i pobocznych koryt, zmian¹ sposobu u¿ytkowania ³¹k
z ekstensywnego na intensywny (pe³na uprawa, nawo¿enie, podsiewanie, a nawet
zamiana na grunty orne).
284