17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Fundacja IUCN Poland
³¹k, na wysokoœci osady Dymerska £¹ka, przebiega sztucznie usypana droga dziel¹ca
kompleks ³¹k na dwie czêœci. W pobli¿u wsi Dymer i Labuszewo w g³¹b ³¹k wcinaj¹
siê pagórki ubogich pól, bêd¹ce ulubionym miejscem jesiennego, wieczornego
gromadzenia siê ¿urawi (Grus grus). Na obrze¿ach powierzchni rosn¹ kêpy drzew,
w tym pojedyncze sosny (Pinus silvestris), stanowi¹ce ulubione miejsce nocowania
nielêgowych bocianów bia³ych (Ciconia ciconia). Badany teren jest silnie eksploatowany
³owiecko, na obrze¿ach znajduje siê 8 ambon myœliwskich.
Dolina Górnej Omulwi. Powierzchnia badawcza Dolina Górnej Omulwi po³o-
¿ona jest na pograniczu mezoregionów Pojezierze Olsztyñskie i Równina Mazurska,
na terenie gminy Jedwabno, w woj. olsztyñskim. Badany obszar, licz¹cy oko³o 600 ha
(powierzchnia II rzêdu), obejmuje fragment doliny Omulwi od okolic by³ej wsi
Dêbowiec Ma³y a¿ po nieistniej¹c¹ dziœ wieœ Ma³ga. Jest to najmniej przekszta³cony
i najbardziej naturalny fragment doliny tej rzeki w ca³ym jej biegu. Szerokoœæ doliny
waha siê od zaledwie 200 m w najwê¿szym miejscu (na po³udnie od kolonii wsi Szuæ)
a¿ po prawie 3 km w najszerszym miejscu, w rejonie Ma³gi. Dzisiejszy bardzo
naturalny stan doliny na tym odcinku jest wynikiem zaniedbania gospodarki rolnej
w wyniku likwidacji wsi Dêbowiec Ma³y, Dêbowiec Du¿y i Ma³ga, co mia³o bezpoœredni
zwi¹zek z tworzeniem tu w latach piêædziesi¹tych poligonu wojskowego.
W okresie póŸniejszym tylko raz, z jednej strony, mia³o miejsce wiêksze pog³êbienie
koryta rzeki Omulew, potem wzglêdy ³owieckie sprawi³y, ¿e melioranci omijali ten
zak¹tek. Wyj¹tkiem jest czêœæ torfowisk w bezpoœrednim s¹siedztwie wsi Ma³ga,
które zniszczono w czasie prac melioracyjnych w 1986 r., gdy odwadniano ca³y
obszar poligonu. Na badanym odcinku doliny rzeka Omulew ma od 10 do 20 m
szerokoœci, p³ynie wolno, jej dno jest bardzo grz¹skie, brzegi w wiêkszoœci niedostêpne,
a na powierzchni wody czêste s¹ liœcie grzybieni i gr¹¿eli. Na odcinku od by³ej
wsi Dêbowiec Ma³y a¿ po skraj kolonii Szuæ (oko³o 3 km) dominuj¹ zwarte ³any
turzyc wysokich, utworzone g³ównie przez dwa gatunki turzyc: turzyca b³otna (Carex
acutiformis) i turzyca zaostrzona (C. gracilis). S¹ to zbiorowiska emersyjne, silnie
uwodnione. Dawne rowy melioracyjne, jak i liczne nory bobrów, u³atwiaj¹ znacznie
przedostawanie siê wody z rzeki na torfowisko. Na turzycowisku rosn¹ pojedyncze
brzozy i kêpy wierzb, które na obrze¿ach przechodz¹ w rzadkie brzeziny i ³ozowiska.
Na wysokoœci wsi Szuæ, po ich zewnêtrznej stronie, znajduj¹ siê regularnie
koszone fragmenty ³¹k i pastwiska. Jest to obecnie jedyny na badanej powierzchni
rolniczo wykorzystywany fragment doliny.
Nastêpny odcinek doliny rzeki Omulew o d³ugoœci oko³o 1 km, po³o¿ony na
wysokoœci kolonii wsi Szuæ, tworz¹ torfowiska z turzycami niskimi. W silnie uwodnionym
pod³o¿u wystêpuje du¿y udzia³ mchów, liczny jest tu bobrek trójlistkowy
(Menyanthes trifoliata), pa³ka szerokolistna (Typha latifolia) i jaskier wielki (Ranunculus
lingua). Odcinek doliny Omulwi pomiêdzy koloni¹ wsi Szuæ a pocz¹tkiem szerokiej
doliny ko³o Ma³gi jest jednoczeœnie najwê¿szy, jak i najbardziej suchy. Tu pog³êbianie
by³o najbardziej skuteczne, du¿e po³acie doliny zajmuj¹ suche ³ozowiska i ³any
azotolubnych zio³oroœli, przede wszystkim pokrzywy (Urtica dioica). Na tym odcinku
dolinê otaczaj¹ wysokie zalesione zbocza.
Kolejny odcinek rzeki Omulew w rejonie Ma³gi nale¿y do najszerszych i najciekawszych
pod wzglêdem przyrodniczym, mimo przeprowadzonej przed 9 laty
melioracji lewej strony rzeki. Spotykamy tu ca³¹ mozaikê siedlisk, w tym ³any turzyc
152