17PTAKI LAK I MOKRADEL POLSKI.pdf

Fundacja IUCN Poland
B³ota Brudzewickie – dwie pe³ne kontrole 29 IV, 4 VI;
Bia³a Nida-Bizorenda – dwie kontrole 1 V, 18 VI; kontrola dodatkowa po³¹czona
ze stymulacj¹ magnetofonow¹ oraz dodatkowe kontrole wykonane na wybranych
fragmentach powierzchni 8 V i 11 VI;
Pilica-Grodzisko – dwie kontrole: 5 V i 17 VI, dodatkowa kontrola ca³oœci terenu
z przeznaczeniem na stymulacjê magnetofonow¹ 18 VI;
Pilica-Cieb³owice przeprowadzono 2 ca³oœciowe kontrole terenu 30 IV i 19 V
oraz kontrolê wieczorn¹ 3 VI przeznaczon¹ na stymulacjê;
Kamienna-Bodzechów – dwie kontrole: 2 V i 7 VI przed³u¿on¹ o wieczorne
wabienie magnetofonem w celu wykrycia gatunków o aktywnoœci zmierzchowej
i nocnej.
9.2. Pilica – Bia³obrzegi
9.2.1. Charakterystyka terenu badañ
Pilica jest rzek¹ œredniej wielkoœci o d³ugoœci 342 km. Dorzecze Pilicy ma znamiona
obszaru przejœciowego pomiêdzy wy¿ynami i nizinami. Rzeka i jej prawobrze¿ne
dop³ywy maj¹ Ÿród³a na wy¿ynach, a ujœcie na nizinach. Du¿y spadek pod³u¿ny
zwierciad³a wody powoduje, ¿e dopiero wp³ywaj¹c na Nizinê Po³udniowomazowieck¹
ma znamiona typowej rzeki nizinnej. W granicach mezoregionu Dolina Bia³obrzeska,
gdzie zlokalizowano badane powierzchnie, dolina rozszerza siê przybieraj¹c
charakter pradoliny brze¿nej w stosunku do moren czo³owych stadia³u Warty.
Najwiêksza szerokoœæ doliny osi¹ga 4 km. W przesz³oœci ³¹ki w dolinie kszta³towa³y
siê dziêki rytmicznym wylewom rzeki. W geobotanicznym podziale Polski obszar
ten zaliczono do Krainy Mazowieckiej Okrêgu Rawskiego. Przez opisywany obszar
przebiega granica wschodnia zasiêgu cisa (Taxus baccata) oraz pó³nocno-wschodnia
jawora (Acer pseudoplatanus). Administracyjnie obszar ten znajduje siê na terenie woj.
radomskiego, gm. Wyœmierzyce. Powierzchnia badawcza Pilica-Bia³obrzegi zajmuje
9,05 km 2 (powierzchnia II rzêdu).
Powierzchnia II rzêdu. Typowym elementem krajobrazu na powierzchni
badawczej Pilica – Bia³obrzegi by³y rozleg³e ³¹ki poprzecinane sieci¹ starorzeczy.
Zadrzewienia wierzbowe i olchowe zajmowa³y oko³o 7% powierzchni (rys. 9.2).
Wœród zbiorowisk dominowa³y zbiorowiska pó³naturalne i antropogeniczne z rzêdu
Molinietalia i Arrhentheretalia [Osuchowska 1992]. W miejscach wy¿ej wyniesionych
wystêpowa³y mezofilne niskie murawy piaskowe Diantho-Armerietum i Trifolio-Agrostidetum
vulgaris. W miejscach intensywnego wydeptywania przez zwierzêta wykszta³ci³y
siê zespo³y dywanowe Lolio-Plantaginetum. Silniej uwilgotnione obni¿enia
terenu w pobli¿u starorzeczy i zamkniêtych zbiorników wodnych oraz w zabagnieniach
spotykano zespo³y szuwaru tatarakowego (Acoretum calami), niskie szuwary
trawiaste (Sparganio-Glycerietum fluitantis), a miejscami szuwar mozgowy (Phalaridetum
arundinaceae). W czêœci centralnej i wschodniej spotykano w¹skie pasy ³¹k
turzycowych (Caricetum gracilis). Najwiêksze starorzecze ze wzglêdu na brak
dro¿nego po³¹czenia z rzek¹ oraz zmienny poziom wody, zale¿ny od opadów atmosferycznych,
charakteryzowa³a mozaika œrodowisk. Na przemian ze zbiorowiskami
230