—Kurmanji Kurdish— A Reference Grammar with Selected Readings

Lê her hişê wî li ser welatê wî ye, her liv û tevgereke ku li welatê wî çêdibe
dilê wî şa dike, hêviya wi xurt û qewîn dike. Gava di sala 1925’an de
di bin serokatiya Şêx Seîd de li Kurdistanê serîhildan çêdibe, hêviyên Celadet
Beg xurt dibin, ji bo biserketina şoreşê tiştê ji destê wî tê ew dike. Lê pir
naçe, artêşa tirk bi ser serîhildanê de digire, serok û birêvebirên serîhildanê
digirin, bi rê û metodên nemirovane li nava kuçe û kolanên gund û bajarên
Kurdistanê gulebaran dikin. Gund û bajaran jî wêran dikin û heta gorî ku
carinan kal û pîrên kurdan niha behs dikin, heçê navê wan bi tîpa “Ş” dest
pê dike, ew têne kuştin. Gava ordiya tirk ji Kurdistanê vedikişe, li dû xwe
gundên wêran, xaniyên xerabe û di nava şewat û dixanê de zarokên sêwî u
stûxwar dihêle. Ev bûyera han tesîreke neyînî li Celadet Beg dike, hêviya
wî dişikîne, demekê destê wî li kar û xebata siyasî sist dike… 1
READINGS
Serîhildana Şêx Seîd şikest, ew birayên ku bi tirkan re ji bo xelasiya
Tirkiyeyê şerê “xelasiyê” kiribûn, ji aliyê birayên xwe yên tirk û musulman
ve hatin gulebarankirin, gundên wan hatin wêrankirin, daristanên wan hatin
şewatandin. Ev hemû ji bîra Celadet Beg naçin. Ew bi wan bîranînan radizê,
bi wan radibe. Gav û saet ew di bîra wî de ne. Ew li riyekê digere. Li riya
xelasî û serbixwebûnê. Li riya felatê… Ew bi wî serê xwe yê tijî fikrên têvel
berê xwe dide Libnanê, diçe Bêrûdê. Li Bêrûdê kurd gihane hev. An jî
rewşa kambax, stemkarî, jiyana sirgûnê ew anîne ba hev. Wan di nava xwe
de komeleyek bi navê “Xoybûnê” ava kirine û ew dixwazin tola xwîna
şehîdên xwe wergirin, welatê xwe yê ji dest çûye bi paş de bistînin û ji wê
jiyana zehmet ya welatên xerîbiyê rizgar bibin, li ser axa welatê xwe bi
azadî û xweşî bijîn. Celadet Beg tavilê xwe digihîne vê komeleyê û dibe
strong; kevnar ancient; Misr f Egypt; kek elder brother; Almanya f Germany;
berpirsyar responsible; hêsîr captive; têk çûn to fail; bi serketî successful; mînak
example; çak good; û qene at least; berhem m literary work; cihê cihê various; tevger
f activity; nêrîn f view; felsefe f philosophy; ronakbîr enlightened; kerem kirin
to speak; filosof philosopher.
1
liv f movement; dil şa kirin to gladden the heart; qewîn strong; serîhildan f
rebellion; biserketin f success; pir naçe “it doesn’t take long before”; bi ser serîhildanê
girtin to put down a rebellion; gulebaran kirin to open fire; wêran kirin to
lay waste; heçê whoever; tîp f letter; ve-kişîn to withdraw; şewat f conflagration;
dixan f smoke; sêwî orphan; stûxwar cowed; li dû xwe hiştin (hêl) to leave behind
oneself; neyînî negative; sist kirin to weaken.
123