—Kurmanji Kurdish— A Reference Grammar with Selected Readings
—Kurmanji Kurdish— A Reference Grammar with Selected Readings
—Kurmanji Kurdish— A Reference Grammar with Selected Readings
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
KURMANJI KURDISH<br />
Piraniya wê li nava kurdên binxetê, yanî kurdên Sûriyê dihate belav kirin,<br />
çend lib digihîştin Tirkiyeyê, çend lib digihîştin Iraqê û ez ne şaş bim çend<br />
lib jî digihîştin Îranê. Lê ew çend libên ku digihîştin wan welatan jî li hemû<br />
hezkirên zimanê kurdî belav dibûn. Ji ber vê yekê ye ku em di kovarê de li<br />
gelek navên kurdên başûr rast tên. Yanî kovar di nava kurdên her welatî de<br />
bûbû pireya hevdunasînê. Di kovarê de mirov ji bilî kurmancî li zaravayê<br />
soranî jî, lê bi alfabeya latînî rast tê. Wilo xuya dibe ku di wê demê de bi<br />
fermî destûra zimanê kurdî li wan welatan hatibûya dayin û hejmara kovar û<br />
rojnameyên kurdî zêdetir bûya, em ê îro ji problema alfabeyên erebî û latînî<br />
xelas bûbûna û wê mîna ku di Hawarê de jî belav bûbû, hem kurmanciya<br />
jêr, hem jî kurmanciya jor bi alfabeya latînî bihata nivîsandin û wê ferqiyeta<br />
herdu zaravayên kurdî yên mezin hêdî hêdî hindiktir bibûya. Wek tê zanîn,<br />
Hawar li welatekî ku alfabeya erebî dihate bikaranîn, bi alfabeya latînî<br />
derdiket. Em wê tesîra Hawarê û xwediyê wê Mîr Celadet Alî Bedir-Xan îro<br />
jî dibînin. Îro di nava kurdên me yên Sûriyê de yên ku kurdî bi alfabeya<br />
erebî dinivîsînin, çi bigire tune ye. Digel xwendina wan bi erebî ye, digel ku<br />
ew di dibistanan de hînî alfabe û nivîsandina erebî dibin jî, dîsan ew xwe<br />
hînî alfabeya zimanê xwe ya latînî dikin u îro bi sedan nivîskar, bi çendan<br />
kovar û pirtûkên kurdî ji aliyê kurdên me yên Sûriyê ve têne derxistin. Ev<br />
yeka han bivê nevê ji tradisyona Celadet Bedir-Xan û bi xêra kovara wî<br />
Hawarê dibe. 1<br />
Û tiştê ku Celadet Bedir-Xan jê ditirsiya, bi serê kurdê Tirkiyeyê ve<br />
hatiye. Piştî şikandina serîhildan û berxwedanên kurdan, tirk bi metodin ji<br />
mirovatiyê dûr çûne ser kurdan, ew êşandin, girtin, bi dar ve kirin, zimanê<br />
wan li wan qedexe kirin û dema ku Celadet Beg kovara xwe li Şamê<br />
derdixist, ji bo her gotineke kurdî li Tirkiyeyê cezayê peran dihate dayin, ji<br />
cezayê peran zêdetir, pirê caran cezayên bi salan heps dihate dayin. Piştî<br />
nivşekî, kurd di ber çerxa polîtîkaya asîmîlasyonê ya tirkan de heliyan, ji<br />
zimanê xwe bi dûr ketin. Ger car caran di hin cihan de çirûskin pêketibin jî,<br />
1<br />
tîraj f print run; behs kirin to discuss; lib m copy; binxet f south of the border,<br />
i.e. Syria; şaş bûn to be surprised; rast hatin li to come across; hevdu-nasîn to<br />
know each other; ji bilî aside from; fermî formal; destûra ziman grammar; jêr<br />
lower; jor upper; ferqiyet f distinction; çi bigire practically.<br />
128