Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

Rood of algemeen
‘Talrijke harten klopten sneller als de Vara-mars schalde en
het socialistische woord uit de luidspreker klonk.’ (Op met
de Vara naar een nieuwe tijd., Hilversum 1948)
‘Die mooie zuilen schraagden nauwelijks meer een gemeenschappelijk
Nederlands dak. [...] Aan de spits van
al deze groeperingen stonden de Radioverenigingen in
hun viervoudige narigheid.’ (G. van der Leeuw, Balans van
Nederland, 1945)
In de loop van de jaren dertig gaat de Vara een heel eigen
plaats innemen binnen de Rode Familie: je kan je er thuis voelen,
je weet waar je aan toe bent en je steekt er nog wat op. De
tegenstelling tussen de Vara-aanpak en de beide alternatieven
— cultuurspreiding en culturele vorming — neemt vrijwel ongemerkt
toe. Terwijl de propagandisten van spreiding en van
vorming zich inspannen voor hervorming van de sociaal-
democratie van arbeiderspartij naar brede volkspartij, blijft
de Vara zich tot tolk maken van ‘haar’ mensen. Ze rechtvaardigt
haar positie in de omroepwereld met de claim een
eigen ‘volksdeel’ te representeren en vereenzelvigt zich, en
zal dat nog heel lang blijven doen, met dit volksdeel als haar
natuurlijke achterban. Terwijl de Vara-mensen deze opstelling
vanuit hun invalshoek als de gewoonste zaak van de wereld
beschouwen, gaan de ‘spreiders’ en ‘vormers’ juist een stimulerende
rol spelen in het proces van hervorming van de beweging.
Hoezeer onderling ook verschillend behoren zij tot de
stuwende krachten achter het Plan van de Arbeid en het nieu­
we Beginselprogramma, twee cruciale momenten in dit pro-
6
ces.
Tegenover dit hervormingsstreven, gericht op verbreding
van de aanhang en op een nieuwe gezindheid, komt de Vara
langzamerhand in een defensieve positie terecht. Haar zelf­
standig voortbestaan als rode vereniging, als organisatie van
117