Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

More documents

Recommendations

Info

verhoudingen op elkaar aangewezen, stelden de partijen vast dat hun praktische verlangens elkaar op een aantal punten naderden. ‘De sociaal-democratische gemeentepolitiek,’ aldus Wibaut, ‘onderscheidt zich, afgezien van haar strekking, op meer dan een gebied niet van die van sommige burgerlijke partijen o f groepen, door een scherp verschil in de soort van maatregelen. Zij onderscheidt zich veel meer in de omvang, in de kracht en in de snelheid waarmede de maatregelen worden doorgevoerd. En het is geen reformistisch verraad o f bederf, te erkennen dat het niet anders is.’48 Weliswaar golden de stichting en uitbreiding van gemeentebedrijven, erfpacht enzovoort als typisch socialistisch, en verdedigde Wibaut zelf tegenover Troelstra de betekenis van het overheidsbedrijf juist voor de propaganda.49 Maar in feite betrof het zoals we zagen een erfenis van links-liberale herkomst. Zo stond de gemeentelijke wasserij — paradepaardje van de Amsterdamse sdap, vooral ook met het oog op de propaganda onder de vrouwen — reeds in 1891 op het verlanglijstje van de Vrije Vrouwen Vereeniging.50 Niet zozeer de soort van maatregelen dus, als wel de energie en het tempo waarmee socialisten ze uitvoerden maakten hen tot de bouwers bij uitstek van wat, naar analogie van de ‘welvaartsstaat’, de ‘welvaartsgemeente’ is genoemd. ‘Sterker dan andere fracties stonden wij, met onze soepele en vooruitstrevende geest, open voor al de nieuwe dingen, die hier gebeuren moesten.’51 Bij al haar bevlogenheid, had de sociaal-democratie toch ook een sterk praktische, om niet te zeggen pragmatische inslag: ze wilde ‘aanpakken wat mogelijk is’52 — en dat was tijdens de Eerste Wereldoorlog de opening van een gaarkeuken, tien jaar later de bouw van een woonwijk, en weer tien jaar later de uitvoering van een werkverschaffingsproject. Misschien kon een magistraat als Wibaut juist daarom zo inspireren, omdat hij bij dit alles zijn gevoel voor proporties niet verloor. Bij al zijn bestuurswerk behield hij, méér dan collega’s als Ed. Polak en E.Boekman, een helder bewustzijn 35
van wat socialisten oorspronkelijk voor ogen stond. Enkele jaren voor zijn dood, in 1934, wees hij in een toespraakje de jongeren van de Ajc erop hoe weinig er nog maar was bereikt. Dat was geen valse bescheidenheid, maar werkelijkheidszin. Koos Vorrink, die datzelfde jaar partijvoorzitter werd, zou een heel andere toon aanslaan: ‘Er is [...] voor de arbeiders niet veel meer te wensen en te verlangen over’; het socialisme was volgens hem in Nederland bijna verwezenlijkt.53 Vorrink draafde door. Er bleef wel degelijk veel te wensen over. Dat lag niet aan de ijver o f de kwaliteit van de rode wethouders. De sociaal-democratie zette voor het besturen der gemeenten haar beste mensen in, en in zoverre kan men van een ‘typische wethouderspartij’ spreken.54 Dat de prestaties op het gemeentelijke vlak breder uitgemeten werden naarmate de onmacht in de landelijke politiek zwaarder ging wegen, hoeft ons niet te verwonderen; hun reikwijdte bleef echter beperkt, niet alleen in de diepte maar ook in de breedte. Dat blijkt om te beginnen uit de cijfers. De bewering van Cohen dat de sd ap in 1930 in de dagelijkse besturen van gemeenten en provincies ‘ongeveer naar evenredigheid vertegenwoordigd’ was 5, is aan de optimistische kant. Bezette de partij in de jaren tussen de twee wereldoorlogen 20 tot 24 procent van de zetels in de Tweede Kamer, in de colleges van b & w bleef zij daar ver beneden. In de jaren twintig, ‘tijd van opbouw, van opgang en optimisme’56, bleef het totale aantal sociaal-democratische wethouders in de meer dan duizend Nederlandse gemeenten beneden de honderd. In de drie zuidelijke provincies te zamen kon je ze zelfs op de vingers van één hand tellen, ofschoon de partij daar in de steden en industriecentra toch een positie van betekenis innam. Was van evenredige vertegenwoordiging dus geen sprake, waar de sd ap wél wethouders had waren er weer andere beperkingen. Gemeenteraden waar de sd ap een sterke positie innam o f zelfs over een meerderheid beschikte, stuitten op de onverbiddelijke grenzen van de gemeentelijke autonomie 36
Page 1 and 2: Socialisme en gemeenten: het commun
Page 3 and 4: H et negende jaarboek voor het demo
Page 5 and 6: Het negende jaarboek voor het democ
Page 7 and 8: Inleiding
Page 9 and 10: element uit de sociaal-democratisch
Page 11 and 12: toekomstbeeld was in feite al in de
Page 13 and 14: Het jaarboek bevat verder een besch
Page 15 and 16: JOS PERRY Aanpakken wat mogelijk is
Page 17 and 18: ‘die arbeiders horen bij ons’,
Page 19 and 20: de lokale overheden. Wat de sd ap t
Page 21 and 22: sterk spreekt tot de massa der arbe
Page 23 and 24: Geen wonder dat de sd ap in de prak
Page 25 and 26: te brengen, die Wibaut en met hem d
Page 27 and 28: zij dus allen voldoende garanties z
Page 29 and 30: wekkend als men de totale sterkte v
Page 31 and 32: vorm ings-politiek in socialistisch
Page 33: zaken zoals grondpolitiek en erfpac
Page 37 and 38: van de norm afweek, werden aparte c
Page 39 and 40: was niet helemaal ongegrond. In het
Page 41 and 42: Twee maanden later echter, in janua
Page 43 and 44: ‘catastrophe-politiek’—hij do
Page 45 and 46: woordigers van Amsterdam, de partij
Page 47 and 48: dan ooit. Inzet voor de partij was
Page 49 and 50: van 1939—de laatste waaraan de sd
Page 51 and 52: waren haar oprichters, op hun weg n
Page 53 and 54: i8—De door mij gecursiveerde woor
Page 55 and 56: ★ integratie. Een biografische st
Page 57 and 58: 85—Tekst circulaire ‘De samenst
Page 59 and 60: ging in het machtsvacuüm voorzien
Page 61 and 62: het landelijke programma van dat ja
Page 63 and 64: meentelijk programma van 1946 tot d
Page 65 and 66: gelederen. Met name de toename van
Page 67 and 68: 111 Dejaren vijftig en zestig: de b
Page 69 and 70: Als hoofdarchitect bij de afdeling
Page 71 and 72: evorderen. Daartoe werd de wijkgeda
Page 73 and 74: was nog geen aarzelen bij,’ zou t
Page 75 and 76: Enschede (Wesselerbrink), Groningen
Page 77 and 78: munistische vertegenwoordigingen wo
Page 79 and 80: geen plaats was ingeruimd voor de b
Page 81 and 82: ook van de lokale conflicten in de
Page 83 and 84: voortzetting van het overloopbeleid
Page 85 and 86:
lingsmodel, waarvan de uitkomst nie
Page 87 and 88:
evorderlijk voor het onafhankelijk
Page 89 and 90:
Van ruimtelijke planning vernam men
Page 91 and 92:
links in de dagelijkse besturen de
Page 93 and 94:
In 1978 ontdooien de verhoudingen.
Page 95 and 96:
Innovaties Was het in eerste instan
Page 97 and 98:
schappelijke organisaties, de overh
Page 99 and 100:
lijven, maar de omstandigheden ware
Page 101 and 102:
uitengesloten als gevolg van werklo
Page 103 and 104:
ió—‘Gemeentelijke democratie
Page 105 and 106:
IDO WEIJERS Van ons en voor iederee
Page 107 and 108:
die een korte periode van dynamiek
Page 109 and 110:
Drie modellen van cultuurpolitiek
Page 111 and 112:
lijn van Wibaut wordt door Boekman
Page 113 and 114:
Wandervogel en de Sozialistische Ar
Page 115 and 116:
massacultuur: zij brengt nationaal
Page 117 and 118:
de massa ‘die denkt met het hart
Page 119 and 120:
de Bachvereniging, die door cultive
Page 121 and 122:
andere omroepverenigingen komt een
Page 123 and 124:
a f’ de dienst uitmaken, maar het
Page 125 and 126:
Buskes voert hij bij voorbeeld een
Page 127 and 128:
De satire van ‘Zo is het’ betek
Page 129 and 130:
7—Zie J.Bank, Opkomst en ondergan
Page 131 and 132:
Profiel
Page 133 and 134:
In de tweede periode, die zich uits
Page 135 and 136:
politieke richting van zijn partij
Page 137 and 138:
praktisch van geenerlei beteekenis
Page 139 and 140:
klassenstrijd tot socialistische me
Page 141 and 142:
gie’, en zijn eis dat het sociali
Page 143 and 144:
Banning’ als een ‘drijver’, d
Page 145 and 146:
mee. Zij dachten daarbij te staan o
Page 147 and 148:
wordt ook hier nauw gelieerd aan he
Page 149 and 150:
schrijft Vorrink, geestelijk en pol
Page 151 and 152:
halve collaboratie hij echter al in
Page 153 and 154:
de macht en het daaruit voortvloeie
Page 155 and 156:
vermogen om innerlijk recht te doen
Page 157 and 158:
sociologie en psychologie, en zeker
Page 159 and 160:
grond komt, en dat een moderne demo
Page 161 and 162:
7— O ok in vergelijking met het i
Page 163 and 164:
den ‘als historiese en zedelijke
Page 165 and 166:
menleving als oplichterij, De Arbei
Page 167 and 168:
41—Het Vrije Volk, 21-2-1953. Zie
Page 169 and 170:
Personenregister Personalia auteurs
Page 171 and 172:
Ees teren, van: 69 v, n 1 Enzensber
Page 173 and 174:
Spelberg, E.J.: 122 Spiekman, Hendr
show all

Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?