Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

de algemene beschikbaarheid van deze voorzieningen was in
feite steeds meer een overheidstaak geworden.
Met de zogenaamde ‘Knelpuntennota’ trachtte het kabinet-
Den U yl de balans op te maken van deze ontwikkeling, wat
resulteerde in het voornemen om de planning en de financiering
van deze voorzieningen zoveel mogelijk een gemeentelijke
en provinciale taak te doen zijn. De zeggenschap van de
overheid over wat voorheen het domein was van al dan niet
levensbeschouwelijk particulier initiatief werd gelegitimeerd
met het veelzeggende adagium ‘wie betaalt bepaalt’. Duidelijker
kon het primaat van de politiek niet worden onderstreept.
Socialistische bestuurders bij gemeenten en provincies wierpen
zich maar wat graag op deze nieuwe mogelijkheden tot
planning en sturing. Maar ook gold: hoe energieker het beleid
op dit punt, des te groter de aanvaringen met de christendemocratie.
Het politieke landschap
Als gevolg van de politiseringskoers van de PvdA zijn de politieke
verhoudingen in de jaren zeventig flink door elkaar geschud.
Wat zich in 1970 bij voorbeeld al voltrok in gemeenten
als Leiden en Hilversum, waar het blok van progressieve partijen
in de oppositie ging omdat bij de collegevorming aan
een aantal verlangens niet werd voldaan, was nog maar een
voorbode van wat in 1974 in veel meer gemeenten zou gebeuren.
Op initiatief van de PvdA werd in dat jaar in vele gemeenten
een programakkoord afgesloten bij de collegevorming.
Veelal resulteerde dit in een college op brede basis, maar
in een aantal steden meende de PvdA, met steun van de kleine
progressieve partijen, meteen door te moeten stoten naar een
meerderheidscollege. Zulks voltrok zich in Amsterdam, Rot­
terdam (waar de PvdA het alleenvertoningsrecht in b& w op­
eiste), Groningen, Leiden, Zaanstad, Enschede, Schiedam,
Vlaardingen, Hoorn en Weststellingwerf. O ok in de provin­
cie Groningen en bij het Openbaar Lichaam Rijnmond trok
9i