Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

stuursstijl en voor het beleid, waarover binnen het gedepolitiseerde
bestel van de gemeenten zoveel overeenstemming
bestond.
Een der eerste prominenten in de PvdA die de kentering der
tijden leken te onderkennen, was J.M. den U yl, inmiddels
fractievoorzitter in de Tweede Kamer geworden. Voor de
mondige burger is het bestuur ‘niet meer “het gezag”, maar
een service-instituut ten dienste van het algemeen welzijn’, aldus
de nieuwe partijleider aan het begin van 1968 in een artikel
in De Gemeente. Opnieuw doordenken van de opvattingen is
volgens hem ook geboden op het punt van ‘de organisatie van
het menselijk verkeer in de gemeente. Een dorp, een stad moet
een centrum zijn van creatieve uitingsmogelijkheden. Van
wat dat betekent voor de structuur en inrichting van onze gemeenten
weten we nog een bitter beetje,’ aldus Den U yl, die
de socialistische gemeentebestuurders opriep om voorop te
lopen bij het zoeken naar antwoorden op die uitdaging.13
Voor menigeen van de zittende generatie bleek deze oproep
echter veel gevraagd. Te zeer waren zij gewend geraakt aan
besturen langs technocratische lijnen, te weinig tegenspraak
hadden ze daarbij ontmoet, ook niet uit eigen rijen. En was er,
zo vroegen zij zich af, eigenlijk wel sprake van verstarring; er
werd immers gestaag gewerkt aan de realisering van een toekomstbeeld,
dat voortsproot uit een progressief ideaal? Was
de verbeelding niet terdege aan de macht?
Dit toekomstbeeld en de manier waarop zij het meenden te
realiseren werd echter juist hun handicap. Er werd bestuurd
van bovenaf, het planningsmodel verliep ‘top-down’ — plan­
nen van groot naar klein, van globaal naar gedetailleerd — en
kwam daarmee op gespannen voet te staan met nieuwe politieke
eisen als democratisering en participatie, die bestuur en
planning van onderaf (‘bottom-up’) voorschreven. Noch de
bestuursmentaliteit, noch de organisatie van de besluitvorming
was hierop ingesteld.
Een tweede grote handicap van het toekomstideaal was dat
79