Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

More documents

Recommendations

Info

optreden als eikaars ontmaskeraars, maar geen besef hebben van de gezamenlijke logica van ‘concurrentie om het proletariaat’ waarin zij beide zijn gevangen.17 O ok in andere, vergelijkbare debatten rondom dezelfde tijd keren dergelijke dubbelbindingen terug. Jacob van der Wijk kruist in 1932 de degens met Banning in De Sociaal-Democraat, het door Boekman geleide nieuwe theorieblad van de s d a p, en verdedigt tegenover de subjectivistische o f ‘normatieve’ methode van de religieus-socialisten de ‘alleen wetenschappelijke’ objectivistische benadering van Marx. Tegenover Ban- nings vooropstelling van de ‘besten’ stelt Van der Wijk bovendien de zijns inziens marxistische en democratische visie dat leiders ‘voorgangers der massa’ moeten zijn: ‘zij moeten vooruit zien wat de massa op den duur zal willen en doen’. In zijn kritiek op Bannings vermeende elitisme klinkt trouwens (voor het eerst?) het verwijt van toenadering tot een ‘aristocratisch socialisme, dat zich in deze dagen ook wel fascisme pleegt te noemen’.18 Ironischer is de bespreking van W.A. Bonger van een door Banning geredigeerde bundel over democratie uit 1935. Bon- ger, met Van der Goes voortgekomen uit de Nieuwe Tijd- groep, is vooral door zijn jarenlange hoofdredacteurschap van De Socialistische Gids de eigenlijke ideoloog van het in de s d a p heersende reformistisch marxisme; Banning volgt hem in die ongrijpbare functie ook letterlijk op wanneer in 1938 De Socia listische Gids wordt opgedoekt en in 1939 plaats maakt voor So cialisme en Democratie, met Banning als meest vooraanstaande redacteur.19 Ondanks hoog gespannen verwachtingen is het boek Bonger zeer tegengevallen. ‘Wij arme relativisten,’ zo hekelt hij, ‘benijden vaak degenen die Behalve over het gewo ne mensenverstand volgens hun overtuiging nog over een an dere kenbron beschikken, nl. de religieuze openbaring.’ Hier heeft dat volgens Bonger in elk geval niet geholpen, want het boek mist zowel originaliteit als eenheid van gedachte. Banning wordt beticht van een ‘eigenaardige en vage terminolo 142
gie’, en zijn eis dat het socialisme ‘de positieve waarde van religie heeft te erkennen’ wordt vierkant afgewezen. Er is bovendien ‘geen schaduw van bewijs’, besluit Bonger, dat er een buiten en boven de mensen zwevende moraal is van algemene gelding, en dat de democratie een religieuze ondergrond heeft.20 Al eerder, in oktober 1927, had Bonger de degens met Banning gekruist naar aanleiding van zijn bespreking van Hendrik de Mans De psychologie van het socialisme, waarin hij zich scherp had afgezet tegen het bij de religieus-socialisten vermoede streven ‘de socialistische beweging als geheel een godsdienstige geesteshouding bij te brengen’. Dat zou volgens Bonger slechts leiden tot verwarring en twisten, en messianistische verwachtingen wekken die onvermijdelijk in teleurstelling moesten eindigen. In zijn reactie veinst Banning weliswaar ‘eerbied’ voor professor Bongers wetenschappelijke prestaties, ‘maar als hij religie gelijkstelt met een partiku- liere liefhebberij, dan zeg ik: wanbegrip, verroeste rommel’.21 Even later schrijft Bonger in De Socialistische Gids een uitvoerig bericht over het eerste Religieus-Socialistisch Congres, dat overwegend positief van stemming is, maar dat dezelfde waarschuwing bevat en besluit met een oproep tot verdraagzaamheid. O ok Wibaut reageert niet lang daarna op een door de marxisten belegde conferentie met een oproep tot tolerantie: ‘In het socialistisch huis zijn vele kamers.’22 3. ‘Nieuw’ links over Willem Banning Een eigenaardige personele verbinding tussen paleo- en neo- marxisme wordt gevormd door het adellijke neefje van de oude Van der Goes, de in de jaren veertig enige tijd als fractie leider optredende M. van der Goes van Naters. Eigenaardig, omdat hij zich met zijn proefschrift Het Staatsbeeid der Sociaal- Demokratie uit 1930 aandient als jonge revisionistische vernieuwer, een reputatie die hij bevestigt in zijn bijdragen aan de 143
Page 1 and 2:
Socialisme en gemeenten: het commun
Page 3 and 4:
H et negende jaarboek voor het demo
Page 5 and 6:
Het negende jaarboek voor het democ
Page 7 and 8:
Inleiding
Page 9 and 10:
element uit de sociaal-democratisch
Page 11 and 12:
toekomstbeeld was in feite al in de
Page 13 and 14:
Het jaarboek bevat verder een besch
Page 15 and 16:
JOS PERRY Aanpakken wat mogelijk is
Page 17 and 18:
‘die arbeiders horen bij ons’,
Page 19 and 20:
de lokale overheden. Wat de sd ap t
Page 21 and 22:
sterk spreekt tot de massa der arbe
Page 23 and 24:
Geen wonder dat de sd ap in de prak
Page 25 and 26:
te brengen, die Wibaut en met hem d
Page 27 and 28:
zij dus allen voldoende garanties z
Page 29 and 30:
wekkend als men de totale sterkte v
Page 31 and 32:
vorm ings-politiek in socialistisch
Page 33 and 34:
zaken zoals grondpolitiek en erfpac
Page 35 and 36:
van wat socialisten oorspronkelijk
Page 37 and 38:
van de norm afweek, werden aparte c
Page 39 and 40:
was niet helemaal ongegrond. In het
Page 41 and 42:
Twee maanden later echter, in janua
Page 43 and 44:
‘catastrophe-politiek’—hij do
Page 45 and 46:
woordigers van Amsterdam, de partij
Page 47 and 48:
dan ooit. Inzet voor de partij was
Page 49 and 50:
van 1939—de laatste waaraan de sd
Page 51 and 52:
waren haar oprichters, op hun weg n
Page 53 and 54:
i8—De door mij gecursiveerde woor
Page 55 and 56:
★ integratie. Een biografische st
Page 57 and 58:
85—Tekst circulaire ‘De samenst
Page 59 and 60:
ging in het machtsvacuüm voorzien
Page 61 and 62:
het landelijke programma van dat ja
Page 63 and 64:
meentelijk programma van 1946 tot d
Page 65 and 66:
gelederen. Met name de toename van
Page 67 and 68:
111 Dejaren vijftig en zestig: de b
Page 69 and 70:
Als hoofdarchitect bij de afdeling
Page 71 and 72:
evorderen. Daartoe werd de wijkgeda
Page 73 and 74:
was nog geen aarzelen bij,’ zou t
Page 75 and 76:
Enschede (Wesselerbrink), Groningen
Page 77 and 78:
munistische vertegenwoordigingen wo
Page 79 and 80:
geen plaats was ingeruimd voor de b
Page 81 and 82:
ook van de lokale conflicten in de
Page 83 and 84:
voortzetting van het overloopbeleid
Page 85 and 86:
lingsmodel, waarvan de uitkomst nie
Page 87 and 88:
evorderlijk voor het onafhankelijk
Page 89 and 90: Van ruimtelijke planning vernam men
Page 91 and 92: links in de dagelijkse besturen de
Page 93 and 94: In 1978 ontdooien de verhoudingen.
Page 95 and 96: Innovaties Was het in eerste instan
Page 97 and 98: schappelijke organisaties, de overh
Page 99 and 100: lijven, maar de omstandigheden ware
Page 101 and 102: uitengesloten als gevolg van werklo
Page 103 and 104: ió—‘Gemeentelijke democratie
Page 105 and 106: IDO WEIJERS Van ons en voor iederee
Page 107 and 108: die een korte periode van dynamiek
Page 109 and 110: Drie modellen van cultuurpolitiek
Page 111 and 112: lijn van Wibaut wordt door Boekman
Page 113 and 114: Wandervogel en de Sozialistische Ar
Page 115 and 116: massacultuur: zij brengt nationaal
Page 117 and 118: de massa ‘die denkt met het hart
Page 119 and 120: de Bachvereniging, die door cultive
Page 121 and 122: andere omroepverenigingen komt een
Page 123 and 124: a f’ de dienst uitmaken, maar het
Page 125 and 126: Buskes voert hij bij voorbeeld een
Page 127 and 128: De satire van ‘Zo is het’ betek
Page 129 and 130: 7—Zie J.Bank, Opkomst en ondergan
Page 131 and 132: Profiel
Page 133 and 134: In de tweede periode, die zich uits
Page 135 and 136: politieke richting van zijn partij
Page 137 and 138: praktisch van geenerlei beteekenis
Page 139: klassenstrijd tot socialistische me
Page 143 and 144: Banning’ als een ‘drijver’, d
Page 145 and 146: mee. Zij dachten daarbij te staan o
Page 147 and 148: wordt ook hier nauw gelieerd aan he
Page 149 and 150: schrijft Vorrink, geestelijk en pol
Page 151 and 152: halve collaboratie hij echter al in
Page 153 and 154: de macht en het daaruit voortvloeie
Page 155 and 156: vermogen om innerlijk recht te doen
Page 157 and 158: sociologie en psychologie, en zeker
Page 159 and 160: grond komt, en dat een moderne demo
Page 161 and 162: 7— O ok in vergelijking met het i
Page 163 and 164: den ‘als historiese en zedelijke
Page 165 and 166: menleving als oplichterij, De Arbei
Page 167 and 168: 41—Het Vrije Volk, 21-2-1953. Zie
Page 169 and 170: Personenregister Personalia auteurs
Page 171 and 172: Ees teren, van: 69 v, n 1 Enzensber
Page 173 and 174: Spelberg, E.J.: 122 Spiekman, Hendr
show all

Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?