Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

More documents

Recommendations

Info

‘omgekeerde richting’, en met verlies van veel intellectuele al lure. Een herboren marxisme, om het eens reïficerend te zeg gen, trekt wraakzuchtig de demarcatiestreep ten opzichte van zijn als dode hond beschouwde ideologische voorganger... en opvolger. Teruggrijpend naar de erfenis van Van der Goes, Bonger en Kuyper wordt de geschiedenis herschreven met het vanzelfsprekende onbegrip en ongeduld van een histori sche generatie die zich niet alleen nieuw en anders, maar zeker ook ‘beter’ voelt. Voordat ik deze ‘nieuwlinkse’ kritiek in beschouwing neem, lijkt het me interessant om eerst een korte blik te wer pen in de historische spiegel. Een voor de hand liggende ideo logische episode in de demarcatieslag tussen marxisme en revisionisme is de maandenlang durende schermutseling tussen Franc van der Goes en Banning in het Zaterdags Bijvoegsel van Het Volk van oktober 1927-april 1928. De directe aanleiding voor deze polemiek vindt Van der Goes (oudgediende stichter en ‘programmeur’ van de sdap zoals Banning dat later zal zijn van de PvdA) in het eerste Religieus-Socialistische Congres dat begin oktober in Amsterdam wordt gehouden, en dat met zijn zeshonderd deelnemers het religieus socialisme plotseling zichtbaar maakt als alternatieve wereldbeschouwing naast en tegenover het historisch materialisme. Van der Goes ziet in dit nieuwe georganiseerde optreden meteen een ‘beslist aggressieve houding’ en een bedreiging van het heersende gedachtengoed: dat in de s d a p het marxisme door het godsgeloof moet worden vervangen, zegt hij, ‘is niet anders op te vatten dan als een oorlogsverklaring’.8 ‘De religieus socialisten,’ zo luidt de forse inzet van Van der Goes, ‘zijn altijd van meening geweest dat aan de andere partijgenooten iets van grote waarde ontbrak —het godsdienstig geloof, de theologische zienswijze. Volgens de niet-geloovige socialisten, daarentegen, bezaten die partijgenooten iets dat men zeer goed, en beter zelfs, missen kon: een bestanddeel van de burgerlijke levensbeschouwing, dat althans in dezen tijd 138
praktisch van geenerlei beteekenis was gebleken en theore tisch de geestelijke grootheid van het socialisme deed miskennen.’ Banning stoort zich in zijn antwoord aan Van der Goes’ spottende, soms bittere toon, en ontkent dat aan het streven van niet-gelovige socialisten ‘alle geestelike waarde en idea- listiese strekking moet worden ontzegd? In een wending die de strijd verplaatst naar het grondgebied van de tegenstander, zegt hij dat de populariteit en historische waarde van het marxisme veel meer dan in zijn wetenschappelijk karakter ligt in zijn zedelijke, dat wil zeggen uiteindelijk religieuze kracht. Een tweede koekje van eigen deeg krijgt Van der Goes toegediend wanneer Banning de ‘proletarische’ levensbeschouwing afschildert als een negentiende-eeuwse ‘burgerlike levensleer in proletaries klimaat overgebracht’. Verder is ideeënstrijd om de inhoud van het socialisme volgens Banning tot daar aan toe, als we van één ding maar wederzijds overtuigd blijven: ‘dat liefde voor het socialisme ons blijft binden’. Partijgenoot Van der Goes mag menen dat zijn inzicht beter is; maar hij moet dit niet verbinden met een zedelijk hoger oordeel over menselijke dragers: dat zou alle diepere saamhorigheid, alle kameraadschap doden. Van der Goes is van deze kameraadschappelijke ontboezeming nauwelijks onder de indruk. Banning en zijn vrienden maken aanspraak ‘op een monopolie van geestelijk leiderschap’ en beginnen met hun kwalijke suggestie dat de bronnen van het marxisme zijn opgedroogd een bekeringscam- pagne in de partij. En dit terwijl niet ethisch-religieuze voor lichting en opvoeding maar de klassenstrijd zelf de arbeidersklasse rijp maakt voor de socialistische samenleving, ‘althans in haar klassebewuste voorhoede’.10 Deze laatste toevoeging is veelzeggend, omdat veel van de polemiek in feite lijkt neer te komen op een rivaliteit tussen oppositionele intellectuele groepen om ziel en lichaam van het proletariaat, waarbij het verwijt van ‘burgerlijk denken’ en 139
Page 1 and 2:
Socialisme en gemeenten: het commun
Page 3 and 4:
H et negende jaarboek voor het demo
Page 5 and 6:
Het negende jaarboek voor het democ
Page 7 and 8:
Inleiding
Page 9 and 10:
element uit de sociaal-democratisch
Page 11 and 12:
toekomstbeeld was in feite al in de
Page 13 and 14:
Het jaarboek bevat verder een besch
Page 15 and 16:
JOS PERRY Aanpakken wat mogelijk is
Page 17 and 18:
‘die arbeiders horen bij ons’,
Page 19 and 20:
de lokale overheden. Wat de sd ap t
Page 21 and 22:
sterk spreekt tot de massa der arbe
Page 23 and 24:
Geen wonder dat de sd ap in de prak
Page 25 and 26:
te brengen, die Wibaut en met hem d
Page 27 and 28:
zij dus allen voldoende garanties z
Page 29 and 30:
wekkend als men de totale sterkte v
Page 31 and 32:
vorm ings-politiek in socialistisch
Page 33 and 34:
zaken zoals grondpolitiek en erfpac
Page 35 and 36:
van wat socialisten oorspronkelijk
Page 37 and 38:
van de norm afweek, werden aparte c
Page 39 and 40:
was niet helemaal ongegrond. In het
Page 41 and 42:
Twee maanden later echter, in janua
Page 43 and 44:
‘catastrophe-politiek’—hij do
Page 45 and 46:
woordigers van Amsterdam, de partij
Page 47 and 48:
dan ooit. Inzet voor de partij was
Page 49 and 50:
van 1939—de laatste waaraan de sd
Page 51 and 52:
waren haar oprichters, op hun weg n
Page 53 and 54:
i8—De door mij gecursiveerde woor
Page 55 and 56:
★ integratie. Een biografische st
Page 57 and 58:
85—Tekst circulaire ‘De samenst
Page 59 and 60:
ging in het machtsvacuüm voorzien
Page 61 and 62:
het landelijke programma van dat ja
Page 63 and 64:
meentelijk programma van 1946 tot d
Page 65 and 66:
gelederen. Met name de toename van
Page 67 and 68:
111 Dejaren vijftig en zestig: de b
Page 69 and 70:
Als hoofdarchitect bij de afdeling
Page 71 and 72:
evorderen. Daartoe werd de wijkgeda
Page 73 and 74:
was nog geen aarzelen bij,’ zou t
Page 75 and 76:
Enschede (Wesselerbrink), Groningen
Page 77 and 78:
munistische vertegenwoordigingen wo
Page 79 and 80:
geen plaats was ingeruimd voor de b
Page 81 and 82:
ook van de lokale conflicten in de
Page 83 and 84:
voortzetting van het overloopbeleid
Page 85 and 86: lingsmodel, waarvan de uitkomst nie
Page 87 and 88: evorderlijk voor het onafhankelijk
Page 89 and 90: Van ruimtelijke planning vernam men
Page 91 and 92: links in de dagelijkse besturen de
Page 93 and 94: In 1978 ontdooien de verhoudingen.
Page 95 and 96: Innovaties Was het in eerste instan
Page 97 and 98: schappelijke organisaties, de overh
Page 99 and 100: lijven, maar de omstandigheden ware
Page 101 and 102: uitengesloten als gevolg van werklo
Page 103 and 104: ió—‘Gemeentelijke democratie
Page 105 and 106: IDO WEIJERS Van ons en voor iederee
Page 107 and 108: die een korte periode van dynamiek
Page 109 and 110: Drie modellen van cultuurpolitiek
Page 111 and 112: lijn van Wibaut wordt door Boekman
Page 113 and 114: Wandervogel en de Sozialistische Ar
Page 115 and 116: massacultuur: zij brengt nationaal
Page 117 and 118: de massa ‘die denkt met het hart
Page 119 and 120: de Bachvereniging, die door cultive
Page 121 and 122: andere omroepverenigingen komt een
Page 123 and 124: a f’ de dienst uitmaken, maar het
Page 125 and 126: Buskes voert hij bij voorbeeld een
Page 127 and 128: De satire van ‘Zo is het’ betek
Page 129 and 130: 7—Zie J.Bank, Opkomst en ondergan
Page 131 and 132: Profiel
Page 133 and 134: In de tweede periode, die zich uits
Page 135: politieke richting van zijn partij
Page 139 and 140: klassenstrijd tot socialistische me
Page 141 and 142: gie’, en zijn eis dat het sociali
Page 143 and 144: Banning’ als een ‘drijver’, d
Page 145 and 146: mee. Zij dachten daarbij te staan o
Page 147 and 148: wordt ook hier nauw gelieerd aan he
Page 149 and 150: schrijft Vorrink, geestelijk en pol
Page 151 and 152: halve collaboratie hij echter al in
Page 153 and 154: de macht en het daaruit voortvloeie
Page 155 and 156: vermogen om innerlijk recht te doen
Page 157 and 158: sociologie en psychologie, en zeker
Page 159 and 160: grond komt, en dat een moderne demo
Page 161 and 162: 7— O ok in vergelijking met het i
Page 163 and 164: den ‘als historiese en zedelijke
Page 165 and 166: menleving als oplichterij, De Arbei
Page 167 and 168: 41—Het Vrije Volk, 21-2-1953. Zie
Page 169 and 170: Personenregister Personalia auteurs
Page 171 and 172: Ees teren, van: 69 v, n 1 Enzensber
Page 173 and 174: Spelberg, E.J.: 122 Spiekman, Hendr
show all

Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?