Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

More documents

Recommendations

Info

voor de beoordeling van de ander, omdat die buiten hun riva liteit moet worden gezocht, in een ‘derde positie’ die een min o f meer gelijke afstand houdt tot beide. Enerzijds kan men zich dan niet langer verlaten op het zelfbeeld van de revisionistische generatie, en dat om redenen die zowel in de oud- als in de nieuwlinkse kritiek met kracht naar voren worden gebracht. Anderzijds lijkt de weg terug naar Marx definitief afgesloten, en moet het revisionistische afscheid van het historisch naturalisme worden opgevat als een noodzakelijke bevrijding en vernieuwing. Rogier en allen die zijn spoor hebben gevolgd, wijzen mijns inziens terecht op bepaalde elitaire, solidaristische en idealistische trekken in het denken van Banning; maar de ideologie-verdenking keert zich als een boemerang onmiddellijk tegen het marxisme dat zij als vanzelfsprekende oordeelsbasis nemen. De religieus-socialistische kritiek op Marx lijkt kortom even terecht als de marxistische kritiek op het religieus socialisme. Vanuit deze invalshoek w il ik tot slot twee soorten van verwijt aan Banning nog eens laten passeren: het verwijt van vaagheid, dat doorgaans wordt gekoppeld aan de ethische en religieuze inspiratie van het personalisme; en het verwijt van een moraliserend elitisme, dat wordt gekoppeld aan de verdenking van ‘hiërarchisch denken’ o f een ‘antidemocratische ge zindheid’. Beide verwijten worden samengevat in het vulgaire beeld van Banning als dominee in domineesland, zendingsar- beider van Gods eeuwige waarheid in een angstige wereld van onzekerheid en normverlies. In beide gevallen slaan de verwijten echter op een specifieke manier terug op de verwijtende partij zelf. De nieuwlinkse kritiek noemt het personalisme eenstemmig ‘vaag’, maar laat het daar ook goeddeels bij, zodat het adjectief optreedt als alibi voor een opzettelijke o f onopzettelijke weigering zich in te leven in het als ‘vreemd’ ervaren gedachtengoed. Het is dezelfde gemakzucht en hetzelfde on 156
vermogen om innerlijk recht te doen aan de andere ‘taal’ die Buskes en Smits al signaleerden in hun verdediging van Banning tegen Rogier. Zeker behoudt het personalisme vage contouren, en kan de moderne lezer zich herhaaldelijk storen aan Bannings ‘soms bizarre taalgebruik’ (Cohen). Maar dat is geen vrijbrief om aan de buitenkant van zijn wereld te blijven staan; immers men geeft dan ook de mogelijkheid uit handen om die wereld van binnen uit te bekritiseren. Dit laatste gaat een stap verder dan Huysens weerlegging, hoewel deze zonder meer gelijk heeft wanneer hij stelt dat Bannings ethiek steeds aan concrete politieke stellingnamen was verbonden, en Bannings kritiek op de schijnduidelijkhe den en schijnzekerheden van het orthodoxe marxisme gro tendeels terecht en doeltreffend was. Hier vergeten de nieuwlinkse critici dat de historische film al eens is afgedraaid, en wel in omgekeerde volgorde. Wat mij bovendien treft bij herlezing van Bannings omvangrijke oeuvre is de continue kracht van zijn geestelijk organisatie- en uitdrukkingsvermogen en de glashelderheid van zijn taal — waarbij het bevlogen ritme van de kansel inderdaad soms irriteert maar meestal een eigenheid en dramatiek brengt in het betoog die weinig publicisten tegenwoordig nog weten te mobiliseren. Banning kon schrijven; en de goedbedoelde ‘nuchterheid’ van veel van zijn critici steekt daarbij al te vaak minnetjes af.57 Men zou kunnen menen dat dit enkel stijlkwesties betrof, als hierachter niet een debat schuilging over de ethische en religieuze inspiratie van het socialisme zelf, die vanuit het militante atheïsme van Rogier cum suis (en dat van de oude Van der Goes) zonder pardon wordt afgedaan als zedeprediking en volksverlakkerij. De inzet van dit debat is ook voor de huidige discussie over de crisis van het socialisme niet zonder belang, omdat het gaat om het ‘goed recht’ van verschillende levens beschouwelijke funderingen en het serieus nemen van ‘religieuze’ gronden van kritiek op wetenschappelijk rationalisme en positivisme. De nieuwlinkse kritiek noteert slechts op ten 157
Page 1 and 2:
Socialisme en gemeenten: het commun
Page 3 and 4:
H et negende jaarboek voor het demo
Page 5 and 6:
Het negende jaarboek voor het democ
Page 7 and 8:
Inleiding
Page 9 and 10:
element uit de sociaal-democratisch
Page 11 and 12:
toekomstbeeld was in feite al in de
Page 13 and 14:
Het jaarboek bevat verder een besch
Page 15 and 16:
JOS PERRY Aanpakken wat mogelijk is
Page 17 and 18:
‘die arbeiders horen bij ons’,
Page 19 and 20:
de lokale overheden. Wat de sd ap t
Page 21 and 22:
sterk spreekt tot de massa der arbe
Page 23 and 24:
Geen wonder dat de sd ap in de prak
Page 25 and 26:
te brengen, die Wibaut en met hem d
Page 27 and 28:
zij dus allen voldoende garanties z
Page 29 and 30:
wekkend als men de totale sterkte v
Page 31 and 32:
vorm ings-politiek in socialistisch
Page 33 and 34:
zaken zoals grondpolitiek en erfpac
Page 35 and 36:
van wat socialisten oorspronkelijk
Page 37 and 38:
van de norm afweek, werden aparte c
Page 39 and 40:
was niet helemaal ongegrond. In het
Page 41 and 42:
Twee maanden later echter, in janua
Page 43 and 44:
‘catastrophe-politiek’—hij do
Page 45 and 46:
woordigers van Amsterdam, de partij
Page 47 and 48:
dan ooit. Inzet voor de partij was
Page 49 and 50:
van 1939—de laatste waaraan de sd
Page 51 and 52:
waren haar oprichters, op hun weg n
Page 53 and 54:
i8—De door mij gecursiveerde woor
Page 55 and 56:
★ integratie. Een biografische st
Page 57 and 58:
85—Tekst circulaire ‘De samenst
Page 59 and 60:
ging in het machtsvacuüm voorzien
Page 61 and 62:
het landelijke programma van dat ja
Page 63 and 64:
meentelijk programma van 1946 tot d
Page 65 and 66:
gelederen. Met name de toename van
Page 67 and 68:
111 Dejaren vijftig en zestig: de b
Page 69 and 70:
Als hoofdarchitect bij de afdeling
Page 71 and 72:
evorderen. Daartoe werd de wijkgeda
Page 73 and 74:
was nog geen aarzelen bij,’ zou t
Page 75 and 76:
Enschede (Wesselerbrink), Groningen
Page 77 and 78:
munistische vertegenwoordigingen wo
Page 79 and 80:
geen plaats was ingeruimd voor de b
Page 81 and 82:
ook van de lokale conflicten in de
Page 83 and 84:
voortzetting van het overloopbeleid
Page 85 and 86:
lingsmodel, waarvan de uitkomst nie
Page 87 and 88:
evorderlijk voor het onafhankelijk
Page 89 and 90:
Van ruimtelijke planning vernam men
Page 91 and 92:
links in de dagelijkse besturen de
Page 93 and 94:
In 1978 ontdooien de verhoudingen.
Page 95 and 96:
Innovaties Was het in eerste instan
Page 97 and 98:
schappelijke organisaties, de overh
Page 99 and 100:
lijven, maar de omstandigheden ware
Page 101 and 102:
uitengesloten als gevolg van werklo
Page 103 and 104: ió—‘Gemeentelijke democratie
Page 105 and 106: IDO WEIJERS Van ons en voor iederee
Page 107 and 108: die een korte periode van dynamiek
Page 109 and 110: Drie modellen van cultuurpolitiek
Page 111 and 112: lijn van Wibaut wordt door Boekman
Page 113 and 114: Wandervogel en de Sozialistische Ar
Page 115 and 116: massacultuur: zij brengt nationaal
Page 117 and 118: de massa ‘die denkt met het hart
Page 119 and 120: de Bachvereniging, die door cultive
Page 121 and 122: andere omroepverenigingen komt een
Page 123 and 124: a f’ de dienst uitmaken, maar het
Page 125 and 126: Buskes voert hij bij voorbeeld een
Page 127 and 128: De satire van ‘Zo is het’ betek
Page 129 and 130: 7—Zie J.Bank, Opkomst en ondergan
Page 131 and 132: Profiel
Page 133 and 134: In de tweede periode, die zich uits
Page 135 and 136: politieke richting van zijn partij
Page 137 and 138: praktisch van geenerlei beteekenis
Page 139 and 140: klassenstrijd tot socialistische me
Page 141 and 142: gie’, en zijn eis dat het sociali
Page 143 and 144: Banning’ als een ‘drijver’, d
Page 145 and 146: mee. Zij dachten daarbij te staan o
Page 147 and 148: wordt ook hier nauw gelieerd aan he
Page 149 and 150: schrijft Vorrink, geestelijk en pol
Page 151 and 152: halve collaboratie hij echter al in
Page 153: de macht en het daaruit voortvloeie
Page 157 and 158: sociologie en psychologie, en zeker
Page 159 and 160: grond komt, en dat een moderne demo
Page 161 and 162: 7— O ok in vergelijking met het i
Page 163 and 164: den ‘als historiese en zedelijke
Page 165 and 166: menleving als oplichterij, De Arbei
Page 167 and 168: 41—Het Vrije Volk, 21-2-1953. Zie
Page 169 and 170: Personenregister Personalia auteurs
Page 171 and 172: Ees teren, van: 69 v, n 1 Enzensber
Page 173 and 174: Spelberg, E.J.: 122 Spiekman, Hendr
show all

Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?