Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

More documents

Recommendations

Info

dentieuze toon Bannings ‘verzet’ tegen de ‘nieuwe wetenschappelijke verworvenheden’ van het materialisme en het positivisme, maar realiseert zich niet dat zij daarmee een rationalistisch wetenschapsgeloof omarmt waartegen Banning en het ethisch socialisme in de jaren twintig en dertig juist in het geweer kwamen, en dat in de wetenschapsfilosofische discussie van heden al lang een gepasseerd station is. Veel van de argumenten die door (post)moderne critici van het Verlich- tings-denken nu naar voren worden gebracht zijn al te vinden in de postmarxistische geschriften van Banning en Henriëtte Roland Holst in de jaren twintig. Maar er is nog een andere reden om het religieus socialisme wat aandachtiger en respectvoller te beschouwen dan ‘nieuw links’ zich in zijn onmacht o f onwil heeft veroorloofd. Het religieus socialisme is er immers in geslaagd de aandacht te vestigen op problemen en verschijnselen die in het marxisme notoire blinde vlekken en onvolkomenheden zijn. Tot die problemen behoren niet alleen de rol van zedelijke en gevoels- motieven en de rol van politieke en intellectuele voorhoedes, maar ook het complex van psychologische verschijnselen dat valt onder trefwoorden als ‘scheppingswil’, ‘plichtsbesef’, ‘roeping’ en ‘charisma’. Vooral waar het het ‘roepingscomplex’ betreft is de godsdienstige taal en denkwereld interessant, omdat zij, hoewel op een vervreemde en vervreemdende manier (in dit opzicht doe ik geen afstand van de godsdienstkri- tiek van Marx en Nietzsche) psychologische en sociologische realiteiten waarneemt die elders niet eens worden gezien, hoewel zij juist die sociale alchemie, dat geheimzinnige ‘Münchhausense’ punt van oorsprong raken waar de morele en intellectuele nieuwvorming zich een weg baant en de dommekracht van het bestaande weet te breken. Hoewel met zeker recht kan worden gesteld dat godsdienstige opvattingen plaatsvervangend zijn voor datgene wat men met wetenschappelijke middelen (nog) niet verklaren kan, moet men ook de keerzijde van deze stelling laten gelden: dat de huidige 158
sociologie en psychologie, en zeker het psychologisch zo gemankeerde marxisme, eigenlijk nog steeds geen goede verklaring kunnen geven voor de alchemie der culturele nieuwvorming. Wat Banning in vroege geschriften pleegt aan te duiden als het mysterieuze ‘uitbreken van het Moeten, ‘de roep van het Heilige’, ofwel het ‘uitbreken van de vrijheid in de gebondenheid van het leven’ kan daarom niet schouderophalend worden afgedaan als vage nonsens; het tast naar bronnen van inzicht en waarheid, ofschoon in verhullend theologisch gewaad, die elders niet zo gemakkelijk beschikbaar zijn. O ok aangaande het tweede verwijt van elitisme en ‘autoritair denken’ is het zaak om te ontsnappen aan de onvruchtbare rivaliteit die begrippen als ‘elite’ en ‘democratie’ in eenvoudige retorische tegenstelling plaatst. Zoals enerzijds het elitisme- verwijt als een boemerang terugvliegt naar zijn marxistisch uitgangspunt, waar men bovendien geen boodschap lijkt te hebben aan de expliciete kritiek van religieus-socialistische zijde op het abstracte Verlichtings-ideaal van de democratie, is het anderzijds en om dezelfde redenen onvoldoende om, zoals Huysen en Van Wirdum-Banning doen, eenvoudig te herhalen dat voor Banning socialisme en democratie onafscheidelijk zijn. Wanneer Van Wirdum-Banning spreekt over de cultuursocialistische elite als een ‘deemoedige elite’ die beseft te staan ‘in opdracht en verantwoordelijkheid tegenover God en gemeenschap’ kan men aantekenen dat ook de marxistische elite een deemoedige elite is, ofschoon zij haar besef van roeping en bestemming niet zozeer ontvangt van een transcendente God maar ontleent aan het ijzeren mechanisme der geschiedenis; en niet via rechtstreekse investituur van boven maar indirect en ‘van onderen’, via de wekroep aan het omhoogstrevende proletariaat tot het vervullen van zijn historisch voorgeschreven rol.58 Dat een elite zichzelf verstaat als een dienstbare, belangelo ze elite die zich ‘geeft’ aan klasse o f volk, maakt haar nog niet 159
Page 1 and 2:
Socialisme en gemeenten: het commun
Page 3 and 4:
H et negende jaarboek voor het demo
Page 5 and 6:
Het negende jaarboek voor het democ
Page 7 and 8:
Inleiding
Page 9 and 10:
element uit de sociaal-democratisch
Page 11 and 12:
toekomstbeeld was in feite al in de
Page 13 and 14:
Het jaarboek bevat verder een besch
Page 15 and 16:
JOS PERRY Aanpakken wat mogelijk is
Page 17 and 18:
‘die arbeiders horen bij ons’,
Page 19 and 20:
de lokale overheden. Wat de sd ap t
Page 21 and 22:
sterk spreekt tot de massa der arbe
Page 23 and 24:
Geen wonder dat de sd ap in de prak
Page 25 and 26:
te brengen, die Wibaut en met hem d
Page 27 and 28:
zij dus allen voldoende garanties z
Page 29 and 30:
wekkend als men de totale sterkte v
Page 31 and 32:
vorm ings-politiek in socialistisch
Page 33 and 34:
zaken zoals grondpolitiek en erfpac
Page 35 and 36:
van wat socialisten oorspronkelijk
Page 37 and 38:
van de norm afweek, werden aparte c
Page 39 and 40:
was niet helemaal ongegrond. In het
Page 41 and 42:
Twee maanden later echter, in janua
Page 43 and 44:
‘catastrophe-politiek’—hij do
Page 45 and 46:
woordigers van Amsterdam, de partij
Page 47 and 48:
dan ooit. Inzet voor de partij was
Page 49 and 50:
van 1939—de laatste waaraan de sd
Page 51 and 52:
waren haar oprichters, op hun weg n
Page 53 and 54:
i8—De door mij gecursiveerde woor
Page 55 and 56:
★ integratie. Een biografische st
Page 57 and 58:
85—Tekst circulaire ‘De samenst
Page 59 and 60:
ging in het machtsvacuüm voorzien
Page 61 and 62:
het landelijke programma van dat ja
Page 63 and 64:
meentelijk programma van 1946 tot d
Page 65 and 66:
gelederen. Met name de toename van
Page 67 and 68:
111 Dejaren vijftig en zestig: de b
Page 69 and 70:
Als hoofdarchitect bij de afdeling
Page 71 and 72:
evorderen. Daartoe werd de wijkgeda
Page 73 and 74:
was nog geen aarzelen bij,’ zou t
Page 75 and 76:
Enschede (Wesselerbrink), Groningen
Page 77 and 78:
munistische vertegenwoordigingen wo
Page 79 and 80:
geen plaats was ingeruimd voor de b
Page 81 and 82:
ook van de lokale conflicten in de
Page 83 and 84:
voortzetting van het overloopbeleid
Page 85 and 86:
lingsmodel, waarvan de uitkomst nie
Page 87 and 88:
evorderlijk voor het onafhankelijk
Page 89 and 90:
Van ruimtelijke planning vernam men
Page 91 and 92:
links in de dagelijkse besturen de
Page 93 and 94:
In 1978 ontdooien de verhoudingen.
Page 95 and 96:
Innovaties Was het in eerste instan
Page 97 and 98:
schappelijke organisaties, de overh
Page 99 and 100:
lijven, maar de omstandigheden ware
Page 101 and 102:
uitengesloten als gevolg van werklo
Page 103 and 104:
ió—‘Gemeentelijke democratie
Page 105 and 106: IDO WEIJERS Van ons en voor iederee
Page 107 and 108: die een korte periode van dynamiek
Page 109 and 110: Drie modellen van cultuurpolitiek
Page 111 and 112: lijn van Wibaut wordt door Boekman
Page 113 and 114: Wandervogel en de Sozialistische Ar
Page 115 and 116: massacultuur: zij brengt nationaal
Page 117 and 118: de massa ‘die denkt met het hart
Page 119 and 120: de Bachvereniging, die door cultive
Page 121 and 122: andere omroepverenigingen komt een
Page 123 and 124: a f’ de dienst uitmaken, maar het
Page 125 and 126: Buskes voert hij bij voorbeeld een
Page 127 and 128: De satire van ‘Zo is het’ betek
Page 129 and 130: 7—Zie J.Bank, Opkomst en ondergan
Page 131 and 132: Profiel
Page 133 and 134: In de tweede periode, die zich uits
Page 135 and 136: politieke richting van zijn partij
Page 137 and 138: praktisch van geenerlei beteekenis
Page 139 and 140: klassenstrijd tot socialistische me
Page 141 and 142: gie’, en zijn eis dat het sociali
Page 143 and 144: Banning’ als een ‘drijver’, d
Page 145 and 146: mee. Zij dachten daarbij te staan o
Page 147 and 148: wordt ook hier nauw gelieerd aan he
Page 149 and 150: schrijft Vorrink, geestelijk en pol
Page 151 and 152: halve collaboratie hij echter al in
Page 153 and 154: de macht en het daaruit voortvloeie
Page 155: vermogen om innerlijk recht te doen
Page 159 and 160: grond komt, en dat een moderne demo
Page 161 and 162: 7— O ok in vergelijking met het i
Page 163 and 164: den ‘als historiese en zedelijke
Page 165 and 166: menleving als oplichterij, De Arbei
Page 167 and 168: 41—Het Vrije Volk, 21-2-1953. Zie
Page 169 and 170: Personenregister Personalia auteurs
Page 171 and 172: Ees teren, van: 69 v, n 1 Enzensber
Page 173 and 174: Spelberg, E.J.: 122 Spiekman, Hendr
show all

Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?