Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

ging in het machtsvacuüm voorzien door de benoeming van
noodgemeenteraden. Dit geschiedde door een door de burgemeester
aangewezen kiescollege, dat geacht was de raadsleden
te kiezen uit hen die het vertrouwen van de bevolking tijdens
de bezetting hadden ‘behouden o f verkregen’; de ‘voornaamste
geestelijke en maatschappelijke stromingen in de gemeente’
dienden naar evenredigheid vertegenwoordigd te zijn.1
Met de eerste naoorlogse gemeenteraadsverkiezingen op
26 juli 1946 neemt de gemeentepolitiek van de Partij van de
Arbeid een aanvang. De vraag rijst hoe een geschiedenis van
die gemeentepolitiek, die een periode van 42 jaar bestrijkt en
zich pluriform, want gedecentraliseerd in vele honderden ge­
meenten voltrok, in een ‘essayistische’ bijdrage kan worden
beschreven en geanalyseerd. Slechts een beperkt deel van de
werkelijkheid kan worden behandeld. Gekozen is daarbij
voor de rol van opeenvolgende generaties socialistische bestuurders
als planners en vormgevers aan een toekomstbeeld als
meest centrale invalshoek.
Een keuze, die overigens niet moeilijk viel. Juist in hun rol
als planners en bouwers hebben de socialistische gemeentebestuurders
in de naoorlogse periode steeds een opmerkelijke
plaats ingenomen. In feite werd daarmee teruggegrepen op
vooroorlogse planconcepties als het Plan van de Arbeid en de
vele ruimtelijke ontwikkelingsplannen, die in de jaren dertig
alom werden ontwikkeld, met het Amsterdamse Algemeen
Uitbreidingsplan als absoluut hoogtepunt. Hoewel dit stedelijk
planisme na de oorlog min o f meer gemeengoed wordt,
zijn het toch vooral de socialistische bestuurders die er hun
stempel op drukken en de leiding hebben bij het ontwikkelen
van nieuwe concepties.
De keuze brengt nog een inperking van het thema met zich
mee: het zal vooral het verhaal zijn van de steden.
In de beschrijvende analyse zijn vier generaties bestuurders
onderscheiden, die elk een tijdperk vertegenwoordigen. Z o ’n
60