Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

More documents

Recommendations

Info

het aantal sociaal-democratische raadsleden en wethouders echter verveelvoudigd. Ed. Polak, voorzitter van hun vereniging, roemde hun inzet en benadrukte (reagerend op een aanval in De Telegraaf) hun toewijding aan het algemeen belang.19 Het positieve vooropstellen, en ‘in sociaal opzicht belangrijk werk doen’, niet uitsluitend in het belang van het proletariaat maar ten dienste van het algemeen belang: die zaken, in 1927 nog figurerend naast de propaganda onder de arbeiders en de bevordering der socialistische gedachte, zouden in de sociaal-democratische gemeentepolitiek op den duur gaan prevaleren. Rode wethouders? De eerste generatie SDAP-gemeenteraadsleden was gewend aan een oppositierol: ‘direkt resultaat had immer slechts een gering deel der socialistische voorstellen, op welk gebied ook’.20 Het hinderde deze sociaal-democraten nauwelijks. Hun doel was niet de gemeente te besturen, maar ‘in het belang van de arbeidersklasse en hare ontvoogding werkzaam te zijn’21; zij beschouwden zichzelf primair als verlengstuk van de plaatselijke arbeidsbeweging. Voor Schaper sprak het vanzelf dat loon en arbeidsduur van gemeentepersoneel geregeld moesten worden overeenkomstig de eisen der vakbeweging —Tak voorzag op dit punt al direct problemen—en hij meldde trots dat hij met zijn actie voor loonsverhoging het hele personeel van de gemeentereiniging in Groningen in één klap tot organisatie had kunnen brengen.22 O ok voor Hendrik Spiekman, evenals Schaper mede-oprichter van de partij, en vanaf 1901 gemeenteraadslid te Rotterdam, waren politieke actie, vakorganisatie en ombudswerk (via zijn Bureau voor A r beidsrecht) nauw met elkaar verweven.23 En de eerste sd a p - gemeenteraadsleden in Utrecht en Amsterdam (respectieve lijk 1899 en 1902) waren beiden vakbondspioniers bij uitstek: respectievelijk Jan Oudegeest en Henri Polak. 23
Geen wonder dat de sd ap in de praktijk van haar gemeen tepolitiek de gemeente dikwijls benaderde in haar dubbele rol als werkgeefster en sterke arm van de bourgeoisie. Zo stelden SDAP-raadsleden ‘laakbaar politie-gedrag bij werkstakingen’ aan de kaak en interpelleerden zij over weigeringen om collectes toe te staan voor uitgesloten arbeiders. O ok als de sociaal-democratie de grootste fractie o f zelfs de meerderheid vormde, vond zij juist in zaken als deze het dagelijks bestuur van de gemeente o f de burgemeester tegenover zich. In het Twentse Goor, waar staking en uitsluiting van textielarbeiders de gemoederen in beroering brachten, ‘verzetten onze mannen zich vergeefs tegen het door den burgemeester uitge vaardigde samenscholingsverbod?4 Ervaringen als deze toonden de grenzen van de lokale democratie. De sd ap was zich die grenzen scherp bewust. Zij realiseerde zich het gevaar van gedwongen medeverantwoordelijkheid voor maatregelen tegen de arbeiders, die het vertrouwen van haar aanhang in één klap teniet zouden kunnen doen. En hoe moeilijk was het vaak niet geweest dat vertrouwen te verwerven! Van enthousiasme voor het bezetten van wethouderszetels was dus aanvankelijk geen sprake. Niettemin drong zich deze kwestie steeds meer op. Propaganda makend voor de omverwerping van het kapitalisme, maar ook voor zaken die samen met vooruitstrevende elementen van de burgerij via de wetgeving verwezenlijkt konden worden —zoals algemeen kiesrecht en de achturendag—, beleefde de sd ap in de jaren vóór de Eerste Wereldoorlog een spectaculaire groei. Die groei was niet gelijk over het land verdeeld. De bolwerken van SDAP-invloed lagen in de noordelijke provincies, in Twente en in Noord-Holland (vooral de Zaanstreek en Amsterdam). Ze was er ondanks het beperkte kiesrecht niet zelden de grootste partij en had plaatselijk zelfs een meerderheid. Dit was reeds in 1907 het geval in Goor en Leeuwarderadeel; in 1913 ook in Zaandam. Het verwerven van een meerderheid via verkiezingen was 24
Page 1 and 2: Socialisme en gemeenten: het commun
Page 3 and 4: H et negende jaarboek voor het demo
Page 5 and 6: Het negende jaarboek voor het democ
Page 7 and 8: Inleiding
Page 9 and 10: element uit de sociaal-democratisch
Page 11 and 12: toekomstbeeld was in feite al in de
Page 13 and 14: Het jaarboek bevat verder een besch
Page 15 and 16: JOS PERRY Aanpakken wat mogelijk is
Page 17 and 18: ‘die arbeiders horen bij ons’,
Page 19 and 20: de lokale overheden. Wat de sd ap t
Page 21: sterk spreekt tot de massa der arbe
Page 25 and 26: te brengen, die Wibaut en met hem d
Page 27 and 28: zij dus allen voldoende garanties z
Page 29 and 30: wekkend als men de totale sterkte v
Page 31 and 32: vorm ings-politiek in socialistisch
Page 33 and 34: zaken zoals grondpolitiek en erfpac
Page 35 and 36: van wat socialisten oorspronkelijk
Page 37 and 38: van de norm afweek, werden aparte c
Page 39 and 40: was niet helemaal ongegrond. In het
Page 41 and 42: Twee maanden later echter, in janua
Page 43 and 44: ‘catastrophe-politiek’—hij do
Page 45 and 46: woordigers van Amsterdam, de partij
Page 47 and 48: dan ooit. Inzet voor de partij was
Page 49 and 50: van 1939—de laatste waaraan de sd
Page 51 and 52: waren haar oprichters, op hun weg n
Page 53 and 54: i8—De door mij gecursiveerde woor
Page 55 and 56: ★ integratie. Een biografische st
Page 57 and 58: 85—Tekst circulaire ‘De samenst
Page 59 and 60: ging in het machtsvacuüm voorzien
Page 61 and 62: het landelijke programma van dat ja
Page 63 and 64: meentelijk programma van 1946 tot d
Page 65 and 66: gelederen. Met name de toename van
Page 67 and 68: 111 Dejaren vijftig en zestig: de b
Page 69 and 70: Als hoofdarchitect bij de afdeling
Page 71 and 72: evorderen. Daartoe werd de wijkgeda
Page 73 and 74:
was nog geen aarzelen bij,’ zou t
Page 75 and 76:
Enschede (Wesselerbrink), Groningen
Page 77 and 78:
munistische vertegenwoordigingen wo
Page 79 and 80:
geen plaats was ingeruimd voor de b
Page 81 and 82:
ook van de lokale conflicten in de
Page 83 and 84:
voortzetting van het overloopbeleid
Page 85 and 86:
lingsmodel, waarvan de uitkomst nie
Page 87 and 88:
evorderlijk voor het onafhankelijk
Page 89 and 90:
Van ruimtelijke planning vernam men
Page 91 and 92:
links in de dagelijkse besturen de
Page 93 and 94:
In 1978 ontdooien de verhoudingen.
Page 95 and 96:
Innovaties Was het in eerste instan
Page 97 and 98:
schappelijke organisaties, de overh
Page 99 and 100:
lijven, maar de omstandigheden ware
Page 101 and 102:
uitengesloten als gevolg van werklo
Page 103 and 104:
ió—‘Gemeentelijke democratie
Page 105 and 106:
IDO WEIJERS Van ons en voor iederee
Page 107 and 108:
die een korte periode van dynamiek
Page 109 and 110:
Drie modellen van cultuurpolitiek
Page 111 and 112:
lijn van Wibaut wordt door Boekman
Page 113 and 114:
Wandervogel en de Sozialistische Ar
Page 115 and 116:
massacultuur: zij brengt nationaal
Page 117 and 118:
de massa ‘die denkt met het hart
Page 119 and 120:
de Bachvereniging, die door cultive
Page 121 and 122:
andere omroepverenigingen komt een
Page 123 and 124:
a f’ de dienst uitmaken, maar het
Page 125 and 126:
Buskes voert hij bij voorbeeld een
Page 127 and 128:
De satire van ‘Zo is het’ betek
Page 129 and 130:
7—Zie J.Bank, Opkomst en ondergan
Page 131 and 132:
Profiel
Page 133 and 134:
In de tweede periode, die zich uits
Page 135 and 136:
politieke richting van zijn partij
Page 137 and 138:
praktisch van geenerlei beteekenis
Page 139 and 140:
klassenstrijd tot socialistische me
Page 141 and 142:
gie’, en zijn eis dat het sociali
Page 143 and 144:
Banning’ als een ‘drijver’, d
Page 145 and 146:
mee. Zij dachten daarbij te staan o
Page 147 and 148:
wordt ook hier nauw gelieerd aan he
Page 149 and 150:
schrijft Vorrink, geestelijk en pol
Page 151 and 152:
halve collaboratie hij echter al in
Page 153 and 154:
de macht en het daaruit voortvloeie
Page 155 and 156:
vermogen om innerlijk recht te doen
Page 157 and 158:
sociologie en psychologie, en zeker
Page 159 and 160:
grond komt, en dat een moderne demo
Page 161 and 162:
7— O ok in vergelijking met het i
Page 163 and 164:
den ‘als historiese en zedelijke
Page 165 and 166:
menleving als oplichterij, De Arbei
Page 167 and 168:
41—Het Vrije Volk, 21-2-1953. Zie
Page 169 and 170:
Personenregister Personalia auteurs
Page 171 and 172:
Ees teren, van: 69 v, n 1 Enzensber
Page 173 and 174:
Spelberg, E.J.: 122 Spiekman, Hendr
show all

Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?