Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

More documents

Recommendations

Info

marxistisch elan in de j aren dertig en de hervinding ervan aan het einde van de jaren zestig ligt in deze visie een donkere tus sentijd van ‘verburgerlijking’, zelfs ‘verloedering’ van de ware socialistische beginselen. Twintig jaar verder, aan het eind van de jaren tachtig, lijken we weer terug te zijn bij af. Het marxisme, dat in het vacuüm van de jaren zestig optrad als het enig respectabele theoretische alternatief (en bij voorbeeld een niet te verwaarlozen invloed had op het verder nogal eclectische beginselprogramma van 1977), wordt nu allerwegen als een jeugdzonde, een doodlopende weg, een dode religie ervaren. Met nieuwe belangstelling kijkt het denkend deel der socialistische elite om naar de ideeënwereld en prestaties van de ‘pianistische’ jaren dertig tot vijftig. Voorzichtig en proevend, in het rapport Schuivende panelen en elders, worden begrippen in de mond genomen als ‘consensus’, ‘ordening’ en ‘gemeenschap’, die tot voor kort golden als onzindelijk ideologisch taalgebruik.2 Weliswaar verloopt deze reprise niet zonder gemengde gevoelens, zoals blijkt uit de étatisme-kritiek in de huidige discussie, die marxisme en planisme gelijkelijk treft; maar toch kan een gevoel van déjà-vu niet helemaal worden onderdrukt. Zijn we op weg naar een slechte imitatie van het revisionisme? Het is tegen deze achtergrond, en met de aperte bedoeling om aan deze historische herhalingsdwang te ontsnappen, dat ik, in het honderdste jaar van zijn geboorte, aandacht vraag voor de unieke en wonderlijke figuur van Willem Banning.3 Im mers in dezelfde partij waarin de Haagse Post niet lang geleden nog minstens vijf ‘ideologen’ meende te ontdekken, is er al decennia lang niet één te vinden die zich wat betreft intellec tuele produktie en politieke overtuigingskracht in de verte met hem kan meten.4 Het is Banning die in dit opzicht de revisionistische periode als geen ander symboliseert en domineert, meer dan de volkstribuun Vorrink en de pragmatische politicus Drees. Er is niemand die de geestesontwikkeling en 136
politieke richting van zijn partij zo in de greep had als Ban ning, initiatiefnemer niet alleen van de Herzieningscommis- sie en van het omwentelende beginselprogramma van 1937, maar tot en met 1959 ook hoofdopsteller van de naoorlogse beginselprogramma’s van de PvdA, van welke partij hij de onbetwiste ideologische grondlegger is. In de stroom van artikelen, brochures en boeken die Banning in veertig jaar van niet aflatende publicistische activiteit over het Nederlandse volk uitgoot, onderscheid ik hier slechts een drietal hoogtepunten. Zijn proefschrift Jaures als denker uit 1931 is een intellectuele biografie en een ‘wetenschappelijk strijdschrift’5 zoals er nog steeds te weinig in Nederland worden geschreven. Zijn in 1938 verschenen Hedendaagse Sociale Bewegingen, in 1964 voor het laatst herzien, heeft vele studentengeneraties grootgebracht en is nog steeds op zoek naar een waardige opvolger.6 Zijn inleidende Karl Marx (1960; in Bannings sternaar 1971 beleefde het boek al zijn elfde druk) is ook na twintig jaar intense publiciteit over dit onderwerp nog steeds het beste in het Nederlandse taalgebied.7 Maar wie leest Banning eigen- lijk nog? 2. Banning in de ‘oudlinkse’ kritiek Vanaf de jaren zestig lijken dat, een enkele uitzondering daargelaten, vooral degenen te zijn die hun eigen marxistische waarheid spiegelen aan het ongelijk van de generatie van de ‘doorbraak’ en de wederopbouw. Deze lezing is echter op zijn zachtst gezegd selectief, op zijn hardst gezegd tendentieus, en is eerder het voltrekken van de ‘nieuwlinkse’ generatiebreuk op het niveau van het politieke denken dan een beredeneerd, en dan ook respectvol afscheid van een traditie die zijn tijd heeft gehad. O ok in deze zin herhaalt de geschiedenis zich als farce, omdat veel van de argumenten die speelden in de polemiek tussen marxisme en ethisch o f religieus socialisme in de jaren twintig en dertig nu nogmaals over tafel gaan, maar in 137
Page 1 and 2:
Socialisme en gemeenten: het commun
Page 3 and 4:
H et negende jaarboek voor het demo
Page 5 and 6:
Het negende jaarboek voor het democ
Page 7 and 8:
Inleiding
Page 9 and 10:
element uit de sociaal-democratisch
Page 11 and 12:
toekomstbeeld was in feite al in de
Page 13 and 14:
Het jaarboek bevat verder een besch
Page 15 and 16:
JOS PERRY Aanpakken wat mogelijk is
Page 17 and 18:
‘die arbeiders horen bij ons’,
Page 19 and 20:
de lokale overheden. Wat de sd ap t
Page 21 and 22:
sterk spreekt tot de massa der arbe
Page 23 and 24:
Geen wonder dat de sd ap in de prak
Page 25 and 26:
te brengen, die Wibaut en met hem d
Page 27 and 28:
zij dus allen voldoende garanties z
Page 29 and 30:
wekkend als men de totale sterkte v
Page 31 and 32:
vorm ings-politiek in socialistisch
Page 33 and 34:
zaken zoals grondpolitiek en erfpac
Page 35 and 36:
van wat socialisten oorspronkelijk
Page 37 and 38:
van de norm afweek, werden aparte c
Page 39 and 40:
was niet helemaal ongegrond. In het
Page 41 and 42:
Twee maanden later echter, in janua
Page 43 and 44:
‘catastrophe-politiek’—hij do
Page 45 and 46:
woordigers van Amsterdam, de partij
Page 47 and 48:
dan ooit. Inzet voor de partij was
Page 49 and 50:
van 1939—de laatste waaraan de sd
Page 51 and 52:
waren haar oprichters, op hun weg n
Page 53 and 54:
i8—De door mij gecursiveerde woor
Page 55 and 56:
★ integratie. Een biografische st
Page 57 and 58:
85—Tekst circulaire ‘De samenst
Page 59 and 60:
ging in het machtsvacuüm voorzien
Page 61 and 62:
het landelijke programma van dat ja
Page 63 and 64:
meentelijk programma van 1946 tot d
Page 65 and 66:
gelederen. Met name de toename van
Page 67 and 68:
111 Dejaren vijftig en zestig: de b
Page 69 and 70:
Als hoofdarchitect bij de afdeling
Page 71 and 72:
evorderen. Daartoe werd de wijkgeda
Page 73 and 74:
was nog geen aarzelen bij,’ zou t
Page 75 and 76:
Enschede (Wesselerbrink), Groningen
Page 77 and 78:
munistische vertegenwoordigingen wo
Page 79 and 80:
geen plaats was ingeruimd voor de b
Page 81 and 82:
ook van de lokale conflicten in de
Page 83 and 84: voortzetting van het overloopbeleid
Page 85 and 86: lingsmodel, waarvan de uitkomst nie
Page 87 and 88: evorderlijk voor het onafhankelijk
Page 89 and 90: Van ruimtelijke planning vernam men
Page 91 and 92: links in de dagelijkse besturen de
Page 93 and 94: In 1978 ontdooien de verhoudingen.
Page 95 and 96: Innovaties Was het in eerste instan
Page 97 and 98: schappelijke organisaties, de overh
Page 99 and 100: lijven, maar de omstandigheden ware
Page 101 and 102: uitengesloten als gevolg van werklo
Page 103 and 104: ió—‘Gemeentelijke democratie
Page 105 and 106: IDO WEIJERS Van ons en voor iederee
Page 107 and 108: die een korte periode van dynamiek
Page 109 and 110: Drie modellen van cultuurpolitiek
Page 111 and 112: lijn van Wibaut wordt door Boekman
Page 113 and 114: Wandervogel en de Sozialistische Ar
Page 115 and 116: massacultuur: zij brengt nationaal
Page 117 and 118: de massa ‘die denkt met het hart
Page 119 and 120: de Bachvereniging, die door cultive
Page 121 and 122: andere omroepverenigingen komt een
Page 123 and 124: a f’ de dienst uitmaken, maar het
Page 125 and 126: Buskes voert hij bij voorbeeld een
Page 127 and 128: De satire van ‘Zo is het’ betek
Page 129 and 130: 7—Zie J.Bank, Opkomst en ondergan
Page 131 and 132: Profiel
Page 133: In de tweede periode, die zich uits
Page 137 and 138: praktisch van geenerlei beteekenis
Page 139 and 140: klassenstrijd tot socialistische me
Page 141 and 142: gie’, en zijn eis dat het sociali
Page 143 and 144: Banning’ als een ‘drijver’, d
Page 145 and 146: mee. Zij dachten daarbij te staan o
Page 147 and 148: wordt ook hier nauw gelieerd aan he
Page 149 and 150: schrijft Vorrink, geestelijk en pol
Page 151 and 152: halve collaboratie hij echter al in
Page 153 and 154: de macht en het daaruit voortvloeie
Page 155 and 156: vermogen om innerlijk recht te doen
Page 157 and 158: sociologie en psychologie, en zeker
Page 159 and 160: grond komt, en dat een moderne demo
Page 161 and 162: 7— O ok in vergelijking met het i
Page 163 and 164: den ‘als historiese en zedelijke
Page 165 and 166: menleving als oplichterij, De Arbei
Page 167 and 168: 41—Het Vrije Volk, 21-2-1953. Zie
Page 169 and 170: Personenregister Personalia auteurs
Page 171 and 172: Ees teren, van: 69 v, n 1 Enzensber
Page 173 and 174: Spelberg, E.J.: 122 Spiekman, Hendr
show all

Download de pdf van het jaarboek. - Wiardi Beckman Stichting

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?