Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

2.1.6. Eğitim Düzeyi Yüksek Kadınların 1989-2006 Yılları Arasında
İşgücüne Katılım Oranları Azalıyor
Eğitim ile kadınların işgücüne katılımı arasında olumlu bir ilişki olduğu ve eğitim düzeyi artıkça kadınların
katılımının da arttığı TÜSİAD 2000 raporunda belirtilmişti 24 . Aynı ilişkiyi 2000-2006 yıllarındaki
istatistiklere bakarak da görmek mümkündür.
Eğitimin, kentteki kadınların işgücüne katılım oranlarında erkeklere kıyasla daha belirleyici
olduğu gözlenmektedir. 2006 yılı itibariyle kentte, eğitim düzeyi ilerledikçe kadınların işgücüne
katılım oranı artmakta; yüksekokul ve fakülte mezunu kadınlarda bu oran %69,8'e ulaşmaktadır. Ancak
2000-2006 yılları arasında, kentlerdeki yüksek okul veya fakülte mezunlarının işgücüne katılım
oranlarında 1990'lı yıllara kıyasla bir azalma görülmektedir. 2000'de yapılan çalışmada kentte
yaşayan yüksek okul ve fakülte mezunlarının işgücüne katılım oranları şöyle idi: 1989'da %79,7; 1994'te
%79,3 ve 1999'da %71,3 25 . Tablo 6, aynı grubun katılım oranlarının 2000'de %69,6; 2003'te %69,3 ve
2006'da %69,8 olduğunu göstermektedir. Başka deyişle, 1989 yılı ile 2006 yılları arasında yüksek okul ve
fakülte mezunu kadınların işgücüne katılım oranları arasında %9,9'luk bir fark vardır. Üstelik bu eğilim
sadece kent verilerinde değil, Türkiye verilerinde de kendini göstermektedir (1989: %81,8; 2006: %69,8).
İkinci çarpıcı durum, kentlerde lise dengi meslek okulu mezunu kadınların işgücüne katılım oranlarında
da azalmanın görülmesidir. 2000'de yapılan çalışmada kentte yaşayan lise dengi meslek okulu mezunlarının
işgücüne katılım oranları şöyle idi: 1989'da %42,6; 1994'te %43,4 ve 1999'da %40,4 26 . Bu grubun
katılım oranları, yine Tablo 6'dan görülebileceği gibi 2006'da %35,6'ya kadar gerilemiştir.
Kentlerde, işgücüne katılım oranları nispeten yüksek olan üniversite ve meslek lisesi mezunlarının
oranlarında, özellikle meslek liseleri bakımından azalış olması, buna karşılık daha düşük eğitime sahip
kadınlar içinde işgücüne katılım eğiliminin artması 27 birkaç eğilime işaret edebilir: 1. Tarımdan kopan
işgücünün kente göç etmesi düşük nitelikli kadın işgücü oranının artmasında rol oynamaktadır. 2.
Artan geçim zorlukları nedeniyle düşük eğitimli-niteliksiz kadınlar arasında çalışma isteği artmakta, 28
daha çok sayıda niteliksiz kadın işgücüne katılmak istemektedir. 3. Meslek okulu ve yüksek okul
mezunu kadınların sayısındaki artışa rağmen 29 piyasada, bu kadınların meslek bilgilerinin ve/veya
uzmanlıklarının kullanılabileceği işler yaratılamamaktadır. 4. Eğitim ile işgücü piyasası arasındaki ilişki
kurulamamıştır; eğitimin çalışma yaşamından kopukluğu, özellikle meslek lisesi mezunu kadınların
işgücüne katılımı karşısında bir engel oluşturmaktadır.
24 Ecevit,Y., 2000:154-156.
25 Ecevit.Y., 2000:134.
26 Ecevit.Y., 2000:134.
27 1999'da kentlerde diplomasız okur yazarların işgücüne katılım oranı %7,5 iken 2006'da %10,1'e; ilkokul mezunlarının
işgücüne katılım oranı %10,8 iken 2006'da %13,3'e yükseldi.
28 bkz: Ansal, Küçükçiftçi, Onaran, Orbay, 2000:113.
29 "Yükseköğretim okullulaşma oranlarında, kadınlar için 1999–2000'deki %10,5'ten 2005–2006 daki %17,4'e %6,9, erkekler
için %12,7'den %20,2'ye %7,5 doğru bir artış gerçekleşmiştir. " Bu bilgi ve ilişkili tartışma için raporun eğitim bölümü
1.1.2. alt bölümüne bakınız.
130