Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

aporlarında değerlendirilmekte ve izlenmektedir. KOB'lar aynı zamanda, adaylık sürecinde olan ülkelere
AB fonlarından sağlanacak katılım öncesi yardımın programlanması için de temel oluşturmaktadır.
KOB'lar aday ülkelerin tam üyeliğine kadar geçerliliğini korumakta, ancak adayların gösterdiği
ilerlemelere göre, gerektiği taktirde, Komisyon tarafından yenilenmektedir. Komisyon'un Türkiye
için kabul ettiği ilk KOB, 8 Mart 2001 tarihlidir. Bundan sonra hazırlanan diğer üç KOB'un tarihleri
ise sırasıyla şöyledir: 14 Nisan 2003; 23 Ocak 2006; 18 Şubat 2008.
Aday ülkeler, KOB'da ele alınan kısa ve orta vadeli hedeflerin yerine getirilmesi ve Topluluk
müktesebatına uyumun sağlanması için kendi ulusal programlarını hazırlarlar. Böylece, söz konusu
hedefleri yerine getirmeye yönelik bir takvim ile gerekli insan kaynaklarını ve mali kaynakları
belirleyerek açıklarlar. Adaylık sürecinde ulusal programlar, gösterilen gelişme ve ortaya çıkan yeni
ihtiyaçlar kapsamında gözden geçirilerek yenilenirler. Türkiye için ilk KOB'un 8 Mart 2001 tarihinde
yayımlanmasının ardından, AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı
19 Mart 2001 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından onaylanmıştır. KOB ve bunu tamamlayan ulusal
programlar dinamik yapıdadır ve Komisyon'un her yıl sonunda aday ülkelerle ilgili olarak hazırladığı
ilerleme raporuna ve yerine getirilen uyum çalışmalarına göre güncellenebilmektedir. Bu doğrultuda,
14 Temmuz 2003 tarihinde açıklanan gözden geçirilmiş KOB doğrultusunda revize edilmiş Türkiye
Ulusal Programı, 24 Temmuz 2003 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Avrupa Komisyonu, üyeliğe hazırlanan aday ülkelerin, bu süreçte Kopenhag Kriterleri'ni 78 yerine
getirmeleri açısından gösterdikleri gelişmeleri düzenli olarak raporlaştırmakta ve ilerleme raporu 79
olarak bilinen bu belgeleri Kasım ayında aday ülkelere, Aralık ayında da AB zirvesine sunmaktadır. Bu
belgeler, aday ülke ile katılım müzakerelerinin başlatılması ve aday ülkenin üyeliğine karar verilmesi
konularında kilit rol oynamaktadır. İlerleme raporlarının hazırlanması aşamasında Komisyon, aday
ülkelerin adaylık süreçlerine ilişkin verdikleri bilgilerden, AP raporlarından 80 ve kararlarından, uluslararası
örgütlerin ve sivil toplum örgütlerinin değerlendirmelerinden yararlanmaktadır.
78 22 Haziran 1993 tarihinde yapılan Kophenhag Zirvesi'nde, Avrupa Konseyi, AB'nin genişlemesinin merkezi Doğu Avrupa
ülkelerini kapsayacağını kabul etmiş ve aynı zamanda adaylık için başvuruda bulunan ülkelerin tam üyeliğe kabul
edilmeden önce karşılaması gereken kriterleri de belirlemiştir. Bu kriterler siyasi, ekonomik ve topluluk mevzuatının
benimsenmesi olmak üzere üç grupta toplanmıştır. Siyasi kriter; demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlıklara
saygı gösterilmesini ve korunmasını garanti eden kurumların varlığıdır. Ekonomik kriter; işleyen bir pazar ekonomisinin
varlığının yanı sıra Birlik içindeki piyasa güçleri ve rekabet baskısına karşı koyma kapasitesine sahip olunmasıdır.
Topluluk mevzuatının benimsenmesi; siyasi, ekonomik ve parasal birliğin amaçlarına uyma dâhil olmak üzere üyelik
yükümlülüklerini üstlenme kabiliyetine sahip olunmasıdır.
79 İlerleme raporlarıyla birlikte her yıl bir de strateji belgesi yayımlanmaktadır.
80 Avrupa Parlamentosu Kadın Hakları ve Cinsiyet Eşitliği Komisyonu Üyesi Emine Bozkurt'un raportörlüğünde Türkiye'de
kadınların sosyal, ekonomik ve politik hayattaki rollerine ilişkin olarak hazırlanan 2005 ve 2007 tarihli raporlar da söz
konusu belgeler arasındadır.
336