Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

Kamu sektörü kadınlar için, özel sektöre kıyasla her zaman daha fazla istihdam 129 ve daha yüksek
ücretler sunmuştur. Özel sektörde kadınlar erkeklerin ücretlerinin %66'sını kazanabilmekteyken bu
oran bazı kamu iktisadi teşekküllerinde %80 civarındaydı 130 . Böyle düşünüldüğünde, kamu iktisadi
teşekküllerinin özelleştirilmesi ve sayılarının azaltılması ile kadınların istihdam edilebilirliklerinin
azaldığını ve ücretlerinin görece yüksek olduğu bir alanın kaybı anlamına geldiğini
söyleyebiliriz. Kadınların kamu sektöründe istihdam şanslarının azaldığı bir durumda, bu
kayıplarının genişleyen özel formel sektör istihdamı ile telafisi mümkün olmalıdır.
2.2.5. Teknolojik Değişimlerin 'Düşük Eğitimli ve Becerisiz' Kadınların
İstihdamını Azaltıcı Etkisi Devam Ediyor
Türkiye'de çalışan kadınlar konusunda yapılmış araştırmalardan çıkan ortak sonuç, kadın işgücünün
genellikle düşük eğitimli ve niteliksiz olmasıdır. Bu özellik bir taraftan 1980 sonrası
gelişen ve teknolojik gelişmelerin sınırlı olduğu iş kollarında (hazır giyim gibi) kadınlara iş
bulma konusunda 'göreli avantaj' sağlarken, bir taraftan da teknolojik gelişmelerin gerçekleştiği
diğer iş kollarında kadınların daha az istihdam edilmesi ile sonuçlanmıştır. Örneğin, hazır
giyim sanayinde, üretimin özellikle dikme ve birleştirme aşamalarında geleneksel üretim yapısının
sürdüğü, buna karşılık teknolojik gelişme sonucu üretimin belirli aşamalarında mikroelektonik makinelerinin
kullanıma sokulduğu gözlemlenmiştir 131 .
Teknolojilerin kadın istihdamını azaltıcı etkisi sadece kadınların bu teknolojileri kullanabilecek eğitim
ve beceri düzeyine sahip olmamaları ile açıklanamaz. Bazı durumlarda, kadın emeğinin avantajları
olarak gösterilen ince iş yapma, el marifeti 132 gibi özelliklere ihtiyaç kalmaması da onların işsiz kalmalarına
yol açabilmektedir. Ansal'ın araştırması, bir iplik ve dokuma firmasının iplik üretiminde yaptığı
teknolojik adaptasyon sonucu iplik üretiminde önemli olan parmak hareketinin önemsizleştiğini, bu
nedenle kadınların daha az istihdam edilmeye başlandığını açıkça göstermektedir 133 .
Türkiye'de teknolojik değişmelerin kadın istihdamına etkisi çok çalışılmış bir konu olmamakla birlikte
yapılmış az sayıda araştırmadan 134 bile, bu iki değişken arasındaki ilişkinin tek düze olmadığı
anlaşılmaktadır. Tekstil ve elektronik sektörlerinden sağlanan bilgiler bu yönde kullanılabilir.
Tekstil sektöründe firmalar, dünya pazarlarıyla rekabet etmek zorunda kaldıklarında yeni üretim
teknolojilerini kullanmaya ve esnek üretim organizasyon modellerini uygulamaya başlamışlar, kadın
129 Tunalı, 2004: 24.
130 Selim, İlkkaracan, 2006: 298.
131 Eraydın & Erendil, 1999a: 96–97.
132 Üçüncü Dünya ülkelerindeki fabrikalarda kadınların ince yapılı ve hassas ellere sahip olmaları nedeniyle istihdam edilmeleri
ile ilgili olarak bkz. Elson, D. and Pearson, R. 1981.
133 Ansal, (1998).
134 Teknolojik değişmeler ile istihdam ilişkisi daha fazla çalışılmış bir konu iken teknolojik dğişmelerin kadın istihdamı
üzerine etkileri üzerinde çok sınırlı sayıda çalışma vardır. Özellikle bkz. Eraydın & Erendil, 1999a; Ansal, 1998; Ansal,
1999.
176