Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

2.2.2.4. TCK kadın platformu ve hızlandırıcı bir araç olarak AB süreci
Kadın STK'larının stratejik ve teknik savunuculuğu: Yeni TCK kapsamında yapılan değişiklikler,
AB sürecinde hükümet tarafından karşılanması gereken siyasi kriterler kapsamına girmekteydi. Bir
aday ülke için siyasi kriterleri yerine getirmemek müzakerelere başlayamamak anlamına gelmektedir.
Bu nedenle, Türkiye'nin AB ile müzakerelere başlayabilmesinin bir koşulu da TCK'da değişiklik yapılmasıydı.
Yeni TCK'nın kabulü, 2001 Türkiye Ulusal Programı'nın 2.1.1 ve 2.1.3 başlıkları altında orta
vadeli bir hedef olarak belirlenmiş ve Türkiye bu taahhüdünü 26.9.2004 tarihinde yerine getirmiştir.
Oysa kadınların TCK'ya ilişkin talepleri AB sürecinin de öncesine dayanmaktadır.
Yukarıda Yeni TCK'da yapılan, kadınlar açısından çok önemli değişikliklerden bahsedilmiştir. Ancak
bunlar, yasa koyucuların tek taraflı iradeleri doğrultusunda yapılmış değişiklikler olarak algılanmamalıdır.
TCK, siyasi kriterler kapsamında AB adaylığı sürecinde değiştirilmesi gereken bir kanundu, ancak
değişikliğin kadınlar açısından bu derece kapsamlı ve önemli olmasını sağlayan, sürece müdahale
eden ve süreci kendi taleplerini gerçekleştirmek için bir araç olarak kullanan kadın örgütleridir. Yeni
TCK'nın hazırlanması ve kabul edilmesi sırasında, AB sürecinin 'koşulluluğunun' hızlandırıcı etkisinin
önemli bir örneği yaşanmıştır. Süreç, TCK'yı değiştirilme aşamasına getirmiştir, ancak kadın hakları
açısından nasıl değişeceğini, çok büyük bir oranda kadın hareketi belirlemiştir.
Türkiye'de kadın hareketi, AB sürecini üç temel ayak üzerinden kullanmaktadır. Bu üç ayak "stratejik
savunuculuk", "teknik savunuculuk ve izleme" ve "uluslararası işbirliği" olarak kavramsallaştırılabilir
111 . Stratejik savunuculuk, gündem oluşturma üzerinden süreci kendi talepleri doğrultusunda
yönlendirebilmeyi içerir. Teknik savunuculuk ise yasaların izlenmesi ve çalışma gruplarının oluşturulması
ile stratejik savunuculuğu destekler. TCK'nın değiştirilmesi sırasında süreci en hızlı biçimde kadın
örgütleri yakalamış ve Kadının İnsan Hakları-Yeni Çözümler Vakfı'nın girişimini başlattığı TCK Kadın
Platformu şemsiyesi altında başarılı bir stratejik ve teknik savunuculuk örneği sergilemiştir.
Bu doğrultuda Türkiye'nin 1999 yılında başlayan adaylık süreci sırasında, kadın gruplarından, gey
ve lezbiyen örgütlenmelerinden oluşan TCK Kadın Platformu, TCK'nın genel felsefesini eşitlikçi bir
biçimde değiştirmek üzerine odaklanarak etkin bir kampanya yürütmüştür. Bu doğrultuda, TCK'da
yapılan reformlarda en etkin grup olarak kadın örgütleri dikkati çekmiştir ve kadınların bu örgütlü
mücadelesi yasalar üzerinde reform gerçekleştirme gücünün de tarihsel bir örneğini oluşturmuştur. 112
Yandaşlıklar oluşturma: İki yıl boyunca süren kampanya kapsamında kadınların hak ve özgürlüklerini
gören bir ceza yasası yapılması için yoğun lobi ve savunuculuk çalışmaları yapılmıştır. Kurulan
TCK Kadın Platformu, kadınların TCK'ya dair taleplerinin savunusunu yetkin bir biçimde gerçekleştirilmiştir.
AB adaylık süreciyle birlikte yoğun bir mevzuat uyumunun söz konusu olması, kadın
111 bkz. Acuner, 2006a.
112 Kadının İnsan Hakları-Yeni Çözümler Vakfı tarafından oluşturulan TCK Kadın Platformu'nun etkinliği hakkında daha
fazla bilgi için Vakfın www.kadinininsanhaklari.org adresindeki web sayfasına bakılabilir. Ayrıca Bkz. Acuner, 2006a ve
2006b; Şenol, İşat, Sayın, 2004.
354