Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

GDI hesaplanmasında dikkate alınan üç temel gösterge şunlardır:
• Kadınların ve erkeklerin yaşama süresi
• Yetişkin kadın ve erkek okur-yazarlık oranı
• Birinci, ikinci ve üçüncü aşama eğitime kadınların ve erkeklerin katılım oranı
GEM hesaplanmasında dikkate alınan dört temel gösterge şunlardır:
• Parlamentodaki kadın oranı
• Üst karar ve yönetim düzeyindeki (yargı, bürokrasi, iş yönetimi) kadın oranı
• Mesleki ve teknik işlerde çalışan kadın oranı
• Kadınların gelirlerinin erkeklerin gelirlerine oranı
İnsani Gelişim Endeksi (HDI) 116 açısından dünyadaki ülkeler arasında Türkiye'nin yeri:
• HDI endeksi açısından 177 ülke içinde 84. sırada (0.775),
• GDI endeksi açısından 136 ülke içinde 71. sırada (0.763),
• GEM endeksi açısından 93 ülke içinde 90. sırada (0.298).
HDI ülkenin ortalama gelişme başarısını ölçerken GDI toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamadaki
başarısını ölçüyor ve her iki endeks birbiriyle oranlandığında GDI endeksinin daha düşük olması o
ülkede toplumsal gelişmeden kadınların eşit pay alamaması anlamına geliyor. Türkiye'nin GDI değeri
0.763, HDI değeri olan 0.775 ile karşılaştırıldığında GDI değerinin HDI değerinin %98,5'i olduğunu
görürüz. Kadınların toplumsal gelişimden eşit pay alamaması ile ilgili bu durum Türkiye'yi 156 ülke
içinde 112. sıraya düşürmektedir.
10.2. Avrupa Birliği'nin Cinsiyet Eşitliğini İzleme ve
Raporlaması
Avrupa Parlamentosu izleme raporlarında, Türkiye'de kadınların siyasal kararlara yetersiz katılımı,
ulusal ve yerel düzeydeki siyasal temsildeki düşük düzeyi her seferinde vurgulanmaktadır. Bu raporlarda
olumlu ayrımcılık politikalarının uygulanması ve kota önerisi yer almakta; fermuar sisteminden
bahsedilerek kadınların siyasal temsilinin desteklenmesi ve cinsiyet eşitliğinin sağlanması önerilmektedir
117 .
116 http://hdrstats.undp.org/countries/country_fact_sheets/cty_fs_TUR.html
117 Avrupa Parlamentosu, 2007, Report on Women's Role in Social, Economic and Political Life in Turkey, Committee on
Women's Rights and Gender Equality, Rapartör Emine Bozkurt, 11.1.2007, A6-0003/2007. http://www.europarl.europa.
eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+REPORT+A6-2007-0003+0+DOC+WORD+V0//EN&language=EN
Avrupa Parlamentosu, 2004, European Parliament Resolution Report on the Role of Women in Turkey in Social,
Economic and Political Life, (2004/2215(INI)) Committee on Women's Rights and Gender Equality, Emine Bozkurt,
10.6.2005, final A6-0175/2005. http://www.europarl.europa.eu/omk/sipade3?PUBREF=-//EP//NONSGML+REPORT+A6-
2005-0175+0+DOC+PDF+V0//EN&L=EN&LEVEL=1&NAV=S&LSTDOC=Y
287